דער זוך האט געטראפן 2 רעזולטאטן: אנטינעיטעליזם

החיפוש בוצע על-פי שאילתה: אנטינעיטעליזם

דורך מי אני
דינסטאג דעצעמבער 05, 2023 3:07 pm
פארום: מייסטערווערק
אשכול: א נחמה פאר א צעבראכענעם אבל - וועקער 18
רעאקציעס: 570
געזען געווארן: 428194

לגבי עונש האב על הבן, שרייבט דער משך חכמה בפ׳ נצבים:
IMG_6480.jpeg
***

לגבי קושיית הנרבוני במו״נ ח״א פמ״ב איבער וויאזוי אליהו הנביא שהיה כהן האט זיך געקענט מטמא זיין להחיות בן האשה מצרפתה, האט ר׳ יעקב בכרך געשריבן אין זיינע הגהות:
מה היה לך אם לא השחוק, הלא תדע כי אין מקשין באגדה.
און אויף וויאזוי דער נרבוני איז מפרש/מרמז אז ״תחיית המתים״ באדייט נאר פשוט כי מלאה הארץ דעה, שרייבט ר׳ יעקב בכרך ״אוי אוי לך, עקיצותיך ברמיזותיך.״

ער שרייבט אויך אויף דער נרבוני פריער בפל״ו, וואו ער זאגט אז הא-ל שאינו גשמי אינו פועל בעולם הגשמי (בלי אמצעים), אז דאס איז ״מרפסין איגרי״.

ולגבי הנמנעות שרייבט ער אין זיינע הגהות על ח״א פע״ב לגבי הדרש של "טוב מאד זה המות":
מה שלא נוכל להבין לא נוכל לקראו ״נמנע״.
ובהגהותיו על ח"ג פ"י דינגט ער זיך מיט יצחק סטאנוב, ועפ"י ענליך צו וואס דער פרדס יוסף שרייבט בפ' בחוקותי:
אולם מה ראה ר' מאיר לדרוש "מאד זה מָות"? תדע ובחנת כי כמין חומר 'רבוי אחר רבוי' דרש המקרא הזה, וזה כי "טוב מאד" (ב"ר א לא) הוא רבוי אחר רבוי כו'. נ"ב: אין זה רבוי אחר רבוי כי "מאד" תואר השם ל"טוב". אמנם דרשתו מעֺמק החקירה והעיון, כי יש דברים אשר לא יעורכו בכמות, כמו האמת, כי לא נאמר 'אמת קטנה' – 'אמת גדולה' 'אמת מעט' - 'אמת הרבה', כי אם לא יהיה הדבר כולו כמציאותו אמת, כבר יצא מגדר האמת, והנהו שקר; וכן בטוב האמת המונח על המציאות כדברי רבינו, אם לא תהיה מציאותו שלמה בכללותו, לא יתאֺר עוד בשם מציאות, ולא יתכן לאמר עליו "טוב", ואם כבר נתארהו בשם טוב, הנה זה יורה כי מציאותו כבר שלמה ולא נשאר בכח כל מאומה מאשר עליו לצאת אל הפועל, וכידוע במה שאחר הטבע; אם כן לא יתכן לבוא תואר השם "מאד" על ה"טוב", כי על הכללות בהחלט אין להוסיף. ובראות ר' מאיר זה הדבר, התבונן כי השלימות הזאת הכללית מוכנת אל התמורה, והיא היא תכליתה, ואחרי כי תכלית כל דבר היא עיקר הדבר, והתכלית היא גדולה ורבה על הסיבה המביאה אליה, הנה בהקרא שלימות הסיבה בכללותה טוב, נכון שתתאר תכליתה בשם מאד, והנה אם החיים "טוב", המות "מאד" כי החיים סיבה, והמות תכליתם; ומה יקר הדר למביני התכלית ומשכילי התמורה.
***

לגבי אנטינעיטעליזם און דר. דוד בּענאטאר׳ס טענה איבער די אסימעטרי צווישן תענוג וצער, ברענגען דר. עלי ענדערסאן און דר. דוד פּענאַ-גוזמאן צו אז זיין טענה איז אויך באזירט אויף דעם וואס ער טענה׳ט אז די רעות זענען מער, סיי בכמות און סיי באיכות, ווי די טובות ותענוגים. זיי ברענגען אויך צו פון ארטור שאפּענהאוער אז בשעת צער איז א זאך וואס מ׳פיהלט בפּאזיטיוו, איז תענוג נאר עפעס וואס מ׳פיהלט בנעגאטיוו וכעי״ז אז מ׳איז ב״ה געזונט ״און גארנישט טוהט נישט וויי.״ ער זאגט אויך אז דער מענטש פיהלט דאס בעסטע ווען ער איז דאס נענטסטע צו נישט עקזיסטירן, והיינו גראד פאר׳ן איינשלאפן (וידוע מברכות נז: דשינה הוא אחד מששים במיתה ע״ש).

זיי פערזענליך דינגען זיך מיט דעם אסימעטרי טענה פון דר. בּענאַטאַר, און ברענגן צו פון דר. עליזאבּעט הארמאן אז דאס אלעס איז בנוגע טוב ורע צו איינעם. און אויף איינעם וואס עקזיסטירט אינגאנצן נישט, איז נישט שייך צו זאגן און דן זיין אז העדר צער איז ״טוב״ - עס איז אויף די זעלבע מדריגה פון נייטראל ווי העדר תענוג. דר. הארמאן ברענגט דארט אויך ארויס אז אָלטימעטלי קומט עס אראפ צו א סאָבּיעקטיווע אפשאצונג פונעם פערזענליכן מענטש אויב זיין/איר לעבן לוינט זיך געלעבט צו ווערן. און אויב האלטן זיי אז יא, איז דאך דאס בעצם די אבּיעקטיווע אמת אז זייער לעבן האט טאקע מער טוב ווי רע. און רוב האלטן דאך אזוי.

זיי ברענגען אויך ארויס די חילוק צווישן פילאנטראפּיק אנטינעיטעליזם, וואס איז אז מ׳האלט זיך אפ פון געבוירן קינדער מחמת די טובה פון אט די קינדער, און מיסאנטראפּיק אנטינעיטעליזם, וועלכעס איז זיך אפהאלטן פון געבוירן קינדער מחמת די שלעכטס וואס מענטשן בכלל טוהן צו די וועלט ובכלל.

***

לפי וואס הרב שמואל משה רובינשטיין ז״ל האט געשריבן אז ״גדול כוחן של בעלי אגדה שהם יוצרים יש מאין״, קען מען מסביר זיין דעם באקאנטן ספרי (פיסקא מט):
דורשי הגדות אומרים רצונך להכיר את מי שאמר והיה העולם למוד הגדה, שמתוך כך אתה מכיר את מי שאמר והיה העולם ומדבק בדרכיו.
והיינו כמותו לפי השיטה של בריאת העולם ע״י הקב״ה יש מאַיִן…
דורך מי אני
דינסטאג מערץ 14, 2023 12:47 pm
פארום: מייסטערווערק
אשכול: א נחמה פאר א צעבראכענעם אבל - וועקער 18
רעאקציעס: 570
געזען געווארן: 428194

לגבי דעם געדאנק פון דין ארבע מיתות לא בטלו, איז דאס וואס דער רלב"ג שרייבט בפ' נח:
נח.jpg
ער איז אויך מפרש תפלת אברהם להציל את סדום, אז די געדאנק איז אז טאמער זענען דא גענוג צדיקים בתוכה, איז די השגחה הנדבקת בהם גענוג אויף צו ראטעווען די שטאט. ער זאגט אויך אז די תועלת הראשון והשני של סיפור המבול הוא להורות על השגחה, און ער פארטייטשט דארט די מבול מער נאטורליך וכו'.

דא שרייבט דר. אליעזר שבייד איבער גישתו של הרלב"ג לגבי הבריאה מחומר קדמון:
חידוש.jpg
***

ולגבי דעם אז מ׳האט ארומגערעדט איבער פּאַפּוּלעישאן עטיקס בנוגע אונזער התחייבות צו די נאך-נישט געבוירענע ודורות העתידים און אנטינעיטעליזם, האט דר. דערעק פּאַרפיט אוועקגעשטעלט דעם נאַן-אידענטיטעט פראבלעם. דאס ברענגט ארויס אז עס איז נישט שייך צו זאגן פאר׳ן מזריע זיין און באשאפן אַן אינדיווידואל, אז אויב מ׳זאל צוווארטן עס צו האבן וכדומה וועט דאס זיין בעסער פאר עס. דאס איז ווייל דאן איז דאס גענצליך אַן אנדערן מענטש בכלל. וממילא איז נישט מעגליך צו האלטן אויף אמאל די דריי פאזיציעס:

1). עפעס איז נאר אימאראליש טאמער איז עס שלעכט פאר/צו איינעם

2). ברענגען א מענטש להעולם, ווי לאנג זיין לעבן איז ווערט בעצם צו לעבן, איז נישט שלעכט פאר/צו אים

3). עס זענען דא מעשים פון אריינברענגען א מענטש אין צו עקזיסטענץ וואס זענען אימאראליש אפילו עס איז נישט שלעכט פאר/צו קיינעם. והיינו, ווען מען קלערט, למשל, צוצוווארטן צו האבן א קינד, וויבאלד אויב ברענגט מען אים יעצט אראפ וועט ער זיין ל״ע קראנק - די מענטש וואס מ׳ברענגט דעריבער נישט אראפ עקזיסטירט נישט און וועט נישט עקזיסטירן, וויבאלד דער וועמען מ׳ברענגט שפעטער אראפ איז א גאנץ אנדערע מענטש מיט אנדערע דזשיִנס וכו׳.

אין א רעצענזיע אויף דר. רבקה וויינבערג׳ס בוך אויף די נושא פון דאס עטישקייט פון האבן קינדער, שרייבט דר. דוד דזשענסען:
The other extreme is that all or most procreation is wrong. The argument is straightforward: life is bad, or likely to be bad, procreation imposes life, and ipso facto, a bad life, on someone, and so it is wrong to procreate. Weinberg resists this conclusion because subjectively people tend to affirm life, and we can't objectively show it to be bad, in part because its goodness is to a degree subjective

Weinberg also rejects Seana Shiffrin's argument that procreation is impermissible because it is done without the child's consent. Weinberg responds that children cannot consent, and we can assume hypothetical consent. Although Weinberg gives a strong response to Shiffrin's objections, it is unclear why Weinberg doesn't summarily dismiss the argument using her previous argument: we cannot deprive non-existing persons of the opportunity to consent anymore than we can deprive them of existence
דר. וויינבערג נעמט אָן אז עס איז עטיש צו האבן קינדער על שתי תנאים:

1). ווען עס קומט מכח א ווילן צו אויפציהען, ליבן, און בויען דאס קינד וואס גייט געבוירן ווערן

2). ווען די ריזיקע וואס מ׳שטעלט אויפ׳ן קינד וואס ווערט געבוירן, מחמת הרעות בעולם (און/אדער די דזשיִנס וואס ״מ׳געבט אים), וואלט נישט געווען איראציאנאל פאר׳ן טאטן/מאמן אליינס אָנצונעמען אויף זיך אז זיי וועלן אליינס ווען געבוירן ווערן אזוי אין די אומשטענדן וכו׳, כדי צו האבן די רשות צו טאקע האבן קינדער אין די אומשטענדן

ווי דר. דזשענסען ברענגט ארויס באדייט דאס אז פאר שווערע דזשענעטיק קראנקייטן ל״ע וואס די עלטערן טראגן ל״ע אין זייערע דזשיִנס מיט א גענוג הויכע פּראַבּעבּיליטי (ביחס צו די הארבקייט פונעם מחלה), איז טאקע נישטא קיין עטישע רשות צו האבן קינדער. משא״כ צו קלענערע קראנקייטן ווען עס ווערט געשטעלט און באלאנסירט לעומת די גוטס און ליבע וואס די עלטערן וועלן אים געבן אא״וו. ענליך איז בנוגע ארימע עלטערן, הגם דעמאלטס איז נישטא קיין עטישע רשות אויף מערערע קינדער, וויבאלד דאס שטערט דאך די וואוילזיין פון די קינדער. (ער זאגט אז מ׳דארף אויסברייטערן דעם שמועס צו וואו די מטרה איז נישט נאר צו האבן קינדער אלס די טאטע מאמע פרטיים, נאר אלס די המשכה פונעם פאלק און קולטור בכלל. עפעס וואס איז נוגע צו אידן, ועיין בתוד״ה דין בב״ב ס:)

***

דר. יוּ מקען זאגט אז עס איז נישט אז ג-ט האט באשאפען דאס ״בעסטע מעגליכע וועלט״. וויבאלד דאס וואלט באדייט אז עס זענען דא ״מעגליכקייטן״ מחוצה לו כביכול צו וועלכע ער איז באגרעניצט. נאר קודם בריאת העולם איז נישט שייך און דא קיינע ״מעגליכקייטן״ בכלל. דר. מיכאל אלמיידא האלט דארט אז ג-ט איז טאקע געבינדען צו דעם און קען נישט אוועקנעמען דאס מעגליכקייט פון א וועלט. ער האלט נישט אז מ׳קען ענטפערן אז אונזער וועלט איז דאס ״בעסטע שייך״. (אין די רעצענזיע אויף דר. אלמיידא׳ס בוך טוהט דר. פּיטער פאָרעסט דורך דר. אלמיידא׳ס מהלך בנוגע טעאדיסי און זיין זיך דינגען אויף דר. עלווין פּלאנטינגא׳ס געדאנק פון ״טרענסוועלט דיפּרעוויטי״, וואו עס זענען דא ברואים וואס טוהן עפעס אימאראלישע שלעכטס אין יעדעס מעגליכע וועלט, און עס איז מן הנמנע אנדערש.)

דר. דוד האָנט זאגט דארט אז אַמנישיענס איז נישט נאר א סתירה מיט בחירה חופשית פונעם מענטש, נאר אויך מיט די עידזשענסי פון ג-ט אליינס כביכול צו וועהלן אינעם עתיד וואס צו טוהן. ועיין באשכול זו.