דער זוך האט געטראפן 6 רעזולטאטן: לימיט

החיפוש בוצע על-פי שאילתה: לימיט

דורך מי אני
דינסטאג יוני 04, 2024 10:38 pm
פארום: העמק דבר
אשכול: "דו גלייבסט אין ג-ט?"
רעאקציעס: 472
געזען געווארן: 119669

וויקיפידיע ברענגט צו פון שמואל הולדהיים:
In Allg. Zeit. des Jud. ii, Nos. 4-9 Holdheim discusses the essential principles of Judaism, arriving at the conclusion that Judaism has no binding dogmas
***

לגבי די געדאנק פונעם קאלקולוס לימיט וואס זאגט אז אונזער פארשטאנד אין ״ג-ט״ איז ווי זאגן ״0״ דערביי, ע״ע במש״כ כאן.

***

דר. איעין מקגילכריסט זאגט:
When it comes to certain things like, for example, consciousness, the ability to grasp it, to pin it down, to say what it is and where it arises, this is almost the wrong way to approach it because it's not a thing like that. It's not another thing in the world alongside the things that consciousness allows us to be aware of. And God is not a thing in the world in the way that a rock or a stone or a tree is a thing in the world, or at least I would begin to want to qualify that as well, but for these purposes, let's say a bicycle is a thing in the world, but God is not a very complicated machine. He's not a very complicated anything of the kind that we know

And so to try to approach God in that way is going to produce no insight into what people mean. And you have to be either a very arrogant or a very confident person to say, “Well, all these people who think that they understand something that I can't see, they're just wrong because I can't see it.” Another way of looking at it would be, “Well, maybe I need to revise my thoughts about what is true”

And I know this sounds like sort of hedging one's bets, but is there a truth that can be stated in words, that is true to what human nature is? So is human nature in other words, something that can be written down in a scientific text and that pins down and exhausts what a human being is? Now, human beings we know exists and we all have experience of them. But in order to convey the realities of what a human being is, encounters and is capable of, you'd have to turn to art. You'd have to turn to the works of Shakespeare. You'd have to turn to narratives. You turn to stories, to great myths which explain our relationship to a divine realm or to the cosmos or to one another. And if you don't have, and I think some people are just born without the capacity to feel what it is that art tells us, what poetry tells us, what music tells us, what rituals tell us, what narratives tell us, then you won't understand why you're missing a very great deal because you're trying to make it all fit onto a very procrustean bed. You're trying to cut off everything that doesn't fit into this one way of looking at things

And to make this clear, in the ancient world, in the ancient Greek world, and these people were by no means fools, I mean, they were the first scientists in the modern sense. They made extraordinary scientific advances, but they didn't think that these advances would tell them the answers to the big questions like: What is a human being? What does consciousness mean? Where is it? Who has it? What is the divine? What do we mean when we talk about the sacred? Which almost everybody experiences and finds a need to talk about the sacred, even if they don't use the term “God”, it doesn't really matter

And so in this ancient Greek world, there were two conceptions of truth, mythos, or muthos as it would be originally, and logos. Mythos has given us the word “myth” and logos has given us the word “logic”. But they believed that the big truths, the really deep truths, the great truths, could only be encompassed by poetry, by narrative, by what falls in the realm of “myth”. Whereas “logic” was the sort of thing that a lawyer would do in a courtroom to settle a dispute and decide how much money was owed by one person to another. So it operated on a much more trivial realm. Now you can say I'm only interested in that trivial realm in which things can be measured and demonstrated by a photograph and so forth. But do you believe in love? Do you think that love is real? If you don't think it's real, I pity you because it's the most staggering experience in life. It has many forms: there's the erotic love one has for a partner. There is the love one has for nature. There is for those of us who sense something greater and divine, there is the love one has for that. But love cannot be demonstrated in laboratory. It cannot be manipulated. It can't be measured in any way. Does that make it unreal? Not at all

So I feel this is just a huge discrepancy between a very narrow idea of what truth is and a broader one. And if you'll permit me, I just want to say something about “truth” there. There are many ways to think about what “truth” is and many types of theory and philosophy about how to think of truth. But there are two that are very important because they're quite different and we can recognize them. “Truth” as correctness, which is really this closing down on a precise form of words or measurement that encompasses what it is that we are looking at. There's something out there, which is the truth, and I'm going to take steps which lead me in a linear fashion towards that truth, and I get closer and closer to that truth, which is an entity somewhere. While the other is that “truth” is a process of discovery, of unveiling, and when I say discovery, I mean literally uncovering, uncovering the accretions that have come between us and a deeper truth that is not discernible by the everyday eye of reason. The everyday eye of reason is very valuable. I very much respect reason and science, and they've served me well for many, many years.

And I worry that nowadays, in fact, both of them are coming under attack. People are discrediting science unless it fits with the narrative of what they would like politically to think is true. That people are discarding reason if they don't find that it leads to the place they want to go. I'm not attacking them. I'm just saying they have limitations. Intuition has limitations too, but it also has great powers to put us in touch with things that science alone won't take us to. Indeed much of science was actually solved not by the scientific method, but by a process of intuitive approach towards a gestalt, a shape, a form, which gave the answer to a mathematician or to a scientist. Imagination is also a very important tool. As was known to the great philosophers of the late 18th and early 19th century, imagination was the way in which one felt one's way into the true reality of something other than oneself. And without imagination, one couldn't reach it

I argue strongly that if there is a God, that God is not omniscient and not omnipotent. But is also not, not omniscient and not omnipotent. What do I mean by that? If you think of these things in a very left hemispheric way, the omniscience would mean that God knows everything that ever has been, ever will be, and all the possibilities. And therefore, the future is known, everything is closed, and the whole business of us leading out our lives is really a sorry charade, because we have no freedom. And as it were, the cosmos is not achieving anything creative. It's just unfolding something that's already there. And omnipotence can be of a similar kind, that it means that God can just do anything, can make, you know, two equal five or whatever. I don't believe that God is of this nature

But I don't think that you can say, well, God is not omniscient or not omnipotent. You can only say he's not, not omniscient and not, not omnipotent. And what I'm getting at here is that those terms don't really apply. It's like, if you ask me, “Well, is God green?” And I say, “Well, no, God's not green. But, you know, he's not not green either.” I mean, it's just, it's the wrong kind of term to use. It's like asking “if God is even?” And it's like, “No, He's not even. But He's not odd either.” It's just the wrong terminology. As famously, Thomas Aquinas pointed out, all religious language is analogical. That is, God is not omnipotent. God is not loving. God is not powerful. God is none of these things, because these are human terms to sort of approximate the kind of thing that God might be like

And maybe the only way that we really have the authority to use these as analogies is because we have Scripture using these terms, so we know they must be accurate at some level, but we have to keep in mind that God is not any of these things. These are just essentially metaphors

People are probably gonna be a bit sort of befuddled by that, but if I'm understanding you correctly, you're meaning something a bit like that? But I am meaning exactly something like that. I'm meaning that you're asking a question, which is the question you could ask of something that is already a creation, a machine or an object, but God is not a machine or an object. God is the terms as it were on which there can be anything. So God is not the first cause in the sense of a first actor who temporarily started a process, but God is the prime cause in the sense that the without which there can be nothing. So the basis on which there can be something. And the questions you can ask of that are different questions
ולגבי דייעלעטיאיזם בטעאלאגיע, זאגט ער:
Metaphor is behind all our language, including very much the language of philosophy - of mainstream analytical philosophy and of science. So as I sometimes point out, even the words like abstract and immaterial are themselves entirely metaphorical. The word abstract comes from Latin roots, meaning “to be dragged away from somewhere”. In other words, taken out of its context and physically dragged somewhere else. That is what it comes from. immaterial comes from the root originally, mater, meaning “mother”, and going on from there to mean “wood” as a symbol of things that are material and so forth. So all our thinking, we couldn't get to first base without metaphors. All our thinking is based on metaphor

I think you should be as clear as the subject matter allows, but no clearer than that. And if you try to make it clearer, you are now moving into error. You're moving away from truth towards falsehood. And the really big questions are of this nature that they can't be clarified in that way. And they can't be made consistent with the Law of Non-Contradiction. That all started with, of course, Aristotle. And it has had an unfortunate effect that people are unwilling to see that a thing and its opposite may often obtain. I'm saying that sometimes not only can it be neither, but it might be both. And here again, we have to say the stuff that deals with the everyday is not a good way of dealing with the rarefied area we're going into of consciousness of God and so forth

Let me quote Niels Bohr. The gist of what he was saying was that a thing and its opposite may very well be true. And he had the yin-yang symbol, the taijitu, on his coat of arms. He said that a thing and its contrary are often true. But this is not true of the trivial. For example, if I had coffee this morning, either I had milk in it or I didn't, there's no sense in saying, “Well, it's not really one or the other.” But when you get to the realm of the things we're talking about, they are manifest more by contradiction than by simple statements where the contrary is obviously wrong
דורך מי אני
זונטאג פעברואר 25, 2024 10:19 pm
פארום: העמק דבר
אשכול: "דו גלייבסט אין ג-ט?"
רעאקציעס: 472
געזען געווארן: 119669

ס'איז בעצם נאך טיפער, ולפי די נושא האשכול אז די געדאנק און דגוש באדארף מער צו זיין אויף די געפיהל דער מענטש האט להמצות, ווי איידער וואס ער "גלייבט". ווייל דער ערבי נחל שרייבט דארט אז עס איז נישט דורך עיון באלקות (וה"ה במושכלות, אשר שורשם האלוק) אז מען קומט צו צו השארת הנפש, ודלא כהרמב"ם (עיין בשם טוב במו"נ ח"א פי"ג וספס"ח והנרבוני שם בפ"ע) והרלב"ג (מלחמות ה' מאמר א). און דאס איז ווייל וויבאלד מושכלות וידיעה באלקות איז צאמגעשטעלט פון אינפיניט פרטים, איז דאך נישט שייך צוצוקומען צו קיין שום מדע אין דעם בעצם - אלעס וואס דו ווייסט איז אין די לימיט 0.

יעצט, דער אור ה' קריגט זיך אויך אויף די הגדרה איבער דעם רמב"ם והרלב"ג'ס הגדרה פון השארת הנפש. און מאמר כלל ו פ"א דינגט ער זיך מיט דעם מער באריכות. ער קריגט זיך דארט אויך (פון א פילאזאפישן פּערספּעקטיוו) אויף דעם ברייטערן געדאנק אז תכלית האדם איז למעשה נאר חכמה וקניית המושכלות, זייענדיג אז נאר דערמיט האט זיין נפש אַן השארה (ועיין במו"נ ח"ג פנ"ד). דאס אז, להרמב"ם, התכלית איז חכמה, גייט אין איינקלאנג דערמיט אז אָלטימעטלי קען מען קאָלעפּסן די געדאנק פון "חכמה/מושכלות" צו דעם מושג פון "ג-ט", וואס "ג-ט" איז תכלית העולם - עצמותו הוא הוא התכלית (ועיין במו"נ ח"ג פי"ג). ועכ"כ אז דאס איז וואס ער דעפיינד אלס "תענוג" התכליתי. דאס איז מיוסד אויף דעם אז אָלטימעטלי זענען הרגשים במשנתו של הרמב"ם בעצם שוואכקייטן, און באלאנגען צום חלק המתעורר בהנפש (ועיין בשמונה פרקים להרמב"ם פ"א). און די חלק הנפש האבן פונקט אזוי אויך בע"ח. און הרגשים זענען דאך דאס וואס מאראל ומדות טובות זענען מיוסד אויף. משא"כ דער חלק השכלי וואס נאר דער מענטש פארמאגט, ובזה הוא "אדם".

דער אור ה' אבער דינגט זיך מיט אים אין דעם, ובפרט אז עס קומט דאך אויס להרמב"ם אז נאר מענטשן וואס האבן מַשלים געווען שכלם האבן השארת הנפש, משא"כ וואוילע גוטע בעלי מדות ומצות וועלכע האבן נישט. ער האלט אז הרגשים זענען פונקט אזא שטארקייט ומעלה ווי מושכלות, וואס די שפיץ הרגש הטוב איז "אהבה" שהיא ענין חיבור והשפעה. וממילא, אויב מ'קען קאָלעפּסן די מעלה פון מושכלות (וואס סכלות איז נאר פשוט א העדר פון שכל) צו עצמות הקב"ה, קען מען פונקט אזוי קאָלעפּסן די מעלה פון הרגשים (וואס שלעכטע הרגשים קענען ווייטער באטראכט ווערן ווי פשוט א העדר פון ריכטיגע פּאזיטיווע הרגש) צו הקב"ה. ולכן קומט אויס אז עצמות הקב"ה איז ענין אינפיניט "אהבה". והשתא דאתית להכי האט די חלק ההרגש הטוב, שממנה המדות מאראל מצות ודיבוק בה' מיט געפיהל, יא א מקום להשארה. עס איז לפי די שמחה וחריצות וואס ער האט געהאט בשעת חייו אין דעם אלעם (וואס אויף דעם האלט ער איז יא שייך בחירה, וכעין דרכו של דר. הערי פראנקפורט.) און די הרגש אהבה באהעפט זיך דערנאך צום מקור האהבה שהוא הקב״ה, ולפי מה שקנה באהבת ה׳ בעת חיותו.

כמובן, איז לפי גישת האור ה' בזה אסאך מער דא דעם מקום לתענוג, וואס האט א שטערקערע קשר להרגש, לגבי השארת הנפש. און דאס איז וואו דער ערבי נחל ציהלט, איבער ווי אזוי השארת הנפש איז ל״ד בהשגת המושכלות בחכמות האלהיות ובהשגותיה, ווי איידער בענין קישור וצירוף, שהיא היא ענין ״אהבה״ התכליתי וקישור. (און דאס איז ווייטער א געדאנק פון קישור ענין משגל וחיבור בענין אלקות. ‏ועיין ביפה קול (שהש״ר פ״ב אות כד) אז חכמים דארפן שענערע פרויען ע״ש.)

הרב דר. שמואל לעבּענס שרייבט אז פון ניוראָסייענס כהיום קען מען טאקע נישט אפטיילן הרגשים פון שאר חלקי המחשבה, און דאס געבט חיזוק צו דעם אז הרגשים האבן אויך אַן השארה פונקט ווי די חלק השכל ומחשבה.

דער אמעריקאנער טעאלאג יונתן עדווארדס האט טאקע מגדיר געווען גן עדן אלס ״א וועלט פון אהבה״.

***

בנוגע די מעיטריקס פילמס ויחסם לפילאזאפיע ולנושא האשכול ובפרט צום סימיולעישאן ארגומענט ויחסה לטעאלאגיע, האב איך דא געשריבן:
מי אני האט געשריבן: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 4:28 pmלגבי די געדאנק פון דעם ״as if״ בנוגע די כבוד פאר א מת לגבי דאווענען בתוך י״א חודש וכו׳, איז מיר געווען אינטרעסאנט צו זעהן דעם טרעילאר פאר John Wick 4. אינעם אָנהויב זעהט מען ווי דער פּראטאגאניסט דזשאַן וויק זיצט אין א קירכע/crypt צו רעדן צו זיין פארשטארבענע ווייב. דער אנטאגאניסט פרעגט אים צי ער גלייבט אז זיין ווייב קען אים הערן? צו וועלכע דזשאַן ענטפערט ״ניין״. דער אנטאגאניסט פרעגט צוריק אז אויב אזוי פארוואס טוהט ער דאס? צו וועלכע דזשאַן ענטפערט, ״אפשר בין איך wrong [זי קען אים יא הערן].״ וידוע די (לכאורה apocryphal) אנעקדאט מיט דער פיזיקער ניעלס בּאָהר ווי א באזוכער האט באמערקט אז ער האט א horseshoe הענגן העכער זיין טוהר, וואס מענטשן גלייבן ברענגט מזל. האט ער אים געפרעגט ״דו גלייבסט אין דעם?!״ האט אים בּאָהר גע׳ענטפערט, ״אוודאי נישט. אבער מ׳זאגט אז דאס ברענגט מזל צום מענטש אפגעזעהן צי ער גלייבט דערין צי נישט.״…

אגב, דאס אז דער פּראטעגאניסט דזשאַן וויק שלאגט זיך פאר זיין לעבן דורכאויס דעם סעריע, ווען ס׳זעהט נישט אויס ווי ער האט פארוואס צו לעבן ויצא שכרה בהפסידה, גייט מיט מיט׳ן פסוק אין איוב (ב ד) פון כל אשר לאיש יתן בעד נפשו.
אינעם פילם ‏די מעיטריקס רילוֺידעד איז דא א סצענע וואו די כאראקטארן מאָרפיאוס און טריניטי זענען בתוך המעיטריקס און אנטלויפן אין א קאר, צו א פּאָרטאל וואס וועט זיי ארויסנעמען פונעם מעיטריקס צוריק צום עכטן וועלט. די פראבלעם איז אז זיי דארפן דורכגיין א הייוועי אָנצוקומען דערצו, וואס דארטן זענען דא אסאך מענטשן וועלכע די פּראגראמען קענען איבערנעמען. זאגט טריניטי צו מאָרפיאוס אז ער האט דאך אלס געזאגט אז גיין אויף א הייוועי אינעם מעיטריקס איז זעלבסטמארד! צו וועלכע ער ענטפערט, ״לא׳מיר האפן אז איך בין נישט גערעכט געווען.״

ולענינינו האב איך געקלערט אז דאס איז עולה בקנה איבער השארת הנפש לאחר העלמא הדין וועלכע איז מעגליך א סימיולעישאן. וכמאמרו של דזשאַן וויק (וועלכע ווערט געשפילט דורך קיִאַנוּ ריִווס, וועלכע שפילט אויך די הויפט פּראטאגאניסט אין די מעיטריקס פילם סעריע) לגבי השארת הנפש, אז מ׳דארף אפען לאזן די מעגליכקייט, ועכ״פ אויף גענוג צו לעבן מיט די ״as if״ דערפון.

***

דר. סיִמאָר פעלדמאן איז מסביר טענתו של הרלב״ג במלחמות ה׳ (מאמר ה ח״ג פי״ב) נגד הרמב״ם, און אז מ׳קען יא זאגן די תוארים פון ״מצוי״ און ״יחיד״ אויף ג-ט:
The philosophical relevance of this grammatical distinction in the present context is this. A derived term is a composite term, since it connotes both the attribute from which the term was originally derived and the bearer, or subject, of this attribute. For example, the term "righteous" is a derived term that connotes both the property of doing righteous deeds and the person who does them. (This example, cited by Efros in his still important work on Maimonides' philosophical terminology, was given by Efodi, a medieval commentator of the Guide.) Clearly, such derived terms cannot be predicated of God, since they imply plurality, or compositeness, in that of which they are predicated. Such terms would make God a bearer of accidental properties; and this is to be shunned at all costs

In Gersonides' present argument, the Avicennian hypothesis is entertained according to which the term 'one' connotes an adventitious accidental attribute such that it can be abstracted from each thing of which it is predicated. If this is so, Gersonides now argues, the thing to which the term 'one' applies can be referred to as such, e.g. 'dog' and not as 'one dog'. The term 'dog' is not a composite, a derived term, in this case, since it does not signify both an attribute and a subject. But, then, a dog would, in this hypothesis, not be one, since we have abstracted from it the accidental property of unity. But this is absurd (Touati, La Pensée 124, n. 83). All the more so in the case of God, the term 'one' does not signify such an adventitious accidental property, such that it would be abstracted from the subject, i.e., God, and leave the subject lacking the property unity

For the same reason we say that the substance of each thing exists; i.e., the term 'exists' does not denote an accidental property in addition to the essence of the thing. This is evident from the preceding discussion; for if the term 'exists' denotes things by virtue of an accidental property in addition to their essences, it would be a genus for all things. But this is impossible, since 'exists' is predicable of every one of the specific differences that differentiate those things that the term 'exists' encompasses. Hence, despite the fact that the terms 'one' and 'exists' are universally predicable throughout the ten categories, they are neither universal genera nor universal accidents. The Scholastics call them "transcendental predicates"
***

דר. דזשעימס דיימאנד שרייבט:
I leave it to others to explore arguments for God’s existence or to probe the meaning of divine “reality,” and I instead concentrate on Peirce’s final step. For him, any conclusions of such argumentation must in the end generate implications for the conduct of human life. Peirce’s rubric, then, is perfectly in line with what was paramount in relation to the classical rabbinic conception of God. Any philosophical exercise related to God’s reality must be presented “not as a proposition of metaphysical theology, but in a form directly applicable to the conduct of life, and full of nutrition for man’s highest growth.” Likewise for the rabbis, rather than a necessary existence, Abraham’s God was a God who visited the sick, just as Adam’s was one who clothed the naked and Moses’ buried the dead. They treat these scriptural narratives as records, not of an abstract Being, but of encounters with a relational God in the Buberian sense of the self-proclaimed ehyeh God, one that is “being there, being present”
***

דר. ריטשערד רובינשטיין האט געשריבן:
Terms like "ground" and "source" stand in contrast to the terms used for the transcendent biblical God of history who is known as a supreme king, a father, a creator, a judge, a maker. When he creates the world, he does so as do males, producing something external to himself. He remains essentially outside of and judges the creative processes he has initiated. As ground and source, God creates as does a mother, in and through her own very substance. As ground of being, God participates in all the joys and sorrows of the drama of creation which is, at the same time, the deepest expression of the divine life. God's unchanging unitary life and that of the cosmos' ever-changing, dynamic multiplicity ultimately reflect a single unitary reality
***

לגבי דעם אז סייקעדעליקס זענען עפראָדיזיעקס און שטארקן תאוות המשגל, איז דא אַן ארכיאלאגישע שטודיע אז מ'האט געטראפן סייקעדעליק/סייקאָעקטיוו (ערגאַט) קאַמפּאַוּנדס ביי א במה אין עיר גת מהפלשתים. און טאקע פון דארט איז (שמואל א יז כד) והנה איש הבנים עולה גלית הפלשתי שמו מגת. וידוע דרש הגמרא בסוטה מב: מזה הפסוק על אמו ערפה ע"ש.
דורך מי אני
מוצ"ש סעפטעמבער 02, 2023 11:21 pm
פארום: העמק דבר
אשכול: "דו גלייבסט אין ג-ט?"
רעאקציעס: 472
געזען געווארן: 119669

דא האב איך טאקע צוגעברענגט אז די צווייטע דרך איז (א חלק פון) די עוואלוציאנערישע הסבר און היפאטעזיע פון ווי אזוי און פארוואס דאס גלויבונג אין (אל)מעכטיגע "העכערס" איז צושטאנד געקומען. (צוזאמען מיט די סיסטעמען פון די הייפּערעקטיוו עידזשענסי דעטעקשאן און די טעאריע פון מיינד.)

***

לגבי דעם אז די טערמין "ג-ט" בלייבט undefined בהכרח, האב איך געקלערט אז אין מאטעמאטיקס איז דאך ידוע אז מ'קען נישט דיוויידן ביי 0 (און אז יא, וועט דאס טאקע גיין קעגן "יחוד" אז 1=2...). ביי די סלוׂיפּ פון א גרעף, מיינענדיג די שיפקייט און שנעלקייט פון דאס טויש ווען איך גרעף א גראדע ליניע וואס ווייזט די טויש פון א וועריעבּל y ביחס צו א וועריעבּל x, רעכען איך דאס לויט ווי עס וואקסט אין די הייך (וואס קען זיין א נעגאטיווע נומער) דיוויידעד ביי ווי ווייט עס לויפט (הארזאנטעל) אויף יענע שטרעקע. לפי"ז קען א גראדע ליניע ווערטיקלי אין די הייך נישט האבן קיין דעפיינד סלוׂיפּ, וויבאלד עס וואקסט אין די הייך בשעת עס לויפט גארנישט אין די לענג; מ'גייט דאס דיוויידן ביי 0.

יעצט, ווי צוגעברענגט דא, שטעלט דאך דער מענטש אויס זיין קאנסעפּשאן פונעם טערמין "ג-ט" (ואולי טאקע וועגן דעם אז דאס איז בהכרח undefined) לויט זיינע אייגענע תכונות הנפש. ועכ"כ אז ווי דער שרייבער ריטשערד הערלי האט געזאגט, דארף עס באמת צו זיין "כי בצלם האדם עשה את האלקים". ולפי"ז קען מען אולי טייטשן א רמז אינעם פסוק (קהלת ז כט) אשר עשה האלקים את האדם ישר והמה בקשו חשבנות רבים. והיינו, אז בענין "עשיית אלקים" וואס דער אדם שטעלט זיך אויס, איז די טערמין פון "אלקים/ג-ט" אבער "ישר" אין די הייעך, וואס ביי דעם "והמה בקשו חשבונות רבים", בחכמת החשבון איז די סלוׂיפּ דערפון אויך undefined.

ועיין כאןכאן) וואו איך האב צוגעברענגט פון דר. נאָרבּערט סעמיועלסאן אז לגבי תוארי השלילה לגבי הא-ל נוצט מען דעריבער טאקע די געדאנק פון א לימיט, וואס אין קאלקולוס איז דאס צוצוקומען אינפיניטלי נאנט צו 0.
דורך מי אני
מיטוואך מאי 31, 2023 10:22 am
פארום: העמק דבר
אשכול: "דו גלייבסט אין ג-ט?"
רעאקציעס: 472
געזען געווארן: 119669

בעצם איז אזוי משמע אין מסילת ישרים פכ״ב. מיינענדיג, אז ס׳קען זיך שטעלן א חקירה אז טאמער האלט דער מענטש באמת ביי זיך אז ער איז גארנישט, אבער ער האלט אז אנדערע זענען ״נאך מער גארנישט״ ווי ער, איז ער א בעל גאוה? פונעם מסילת ישרים קומט ארויס אז יא ע״ש. (און דאס איז טאקע די געדאנק: אז דו ביסט גארנישט איז דאך נישט שייך צו זיין ״נאך מער גארנישט״. וכעין די וויץ דזשאָרדזש אָרוועל׳ס ענימעל פאַרם: ״אלע בהמות זענען אייניג, אבער אפאר בהמות זענען מער אייניג ווי אנדערע.״)

והאמת בזה איז אז בנוגע חכמה וחכם איז אפילו פון אַן אבּיעקטיוו מבט דאס אזוי, ואפילו ביחס צו אנדערע. מיינענדיג, ווי צוגעברענגט פון שטיינבערג׳ס טרייאַרכיק טעאריע פון אינטעליגענץ איז דאס געדאנק פון ״אינטעליגענץ״ והגדרתה צוטיילט אויף דריי מינים: אנאליטיק, קריעיטיוו, און פּראקטיש. דערנאך זענען דא נאך מאדעלן, ווי דר. האַוּערד גאַרדנער האט עס צוטיילט אין צו אכט סוגים והם:

1). מוזיק - א חוש דערצו

2). וויזשוּעל-ספּעישעל - פארשטיין צו יחס במקום איין זאך צו א צווייטן

3). לינגוּאיסטיק/שפראך - פארשטיין צו רעדן, שרייבן און קונסטווערק דערין, און ארויסהאבן כוונת המחבר

4). לאגיש/מאטעמאטיש - רעכענען און טראכטן (כעין שטיינבערג׳ס אנאליטיק חכמה)

5). אטלעטיש/פיזיש - פארשטיין צו זיין אייגן גוף וויאזוי עס רוקט זיך פונקטליך און דאס פיהלן אטאמאטיש

6). אינטערפּערסאנאל/סאציאל - וויאזוי זיך אומצוגיין און אויסקומען מיט מענטשן וכו׳

7). אינטראַפּערסאנאל/אינטראספּעקשאן - ארויסהאבן זיין אייגן נפש (פסיכאלאגיש)

8). נאטורליך - פארשטיין און א חוש צו נאטור און די בריאה

צו דעם האט מען צוגעלייגט אנדערע ווי: א חוש צו אויסלערנען אנדערע, א חוש צו דידזשיטעל און קאמפּיוטערס, הומאר, קאכן, און פארשטיין צום אנדערן מין [מענער צו פרויען אדער פרויען צו מענער וכו׳] און געשלעכט.

הכלל, ״חכמה ואינטעליגענץ״ איז מתפצל לכמה ענפים סוגים ומינים. איז דאס וואס א מענטש איז מער א ״חכם״ ווי א צווייטן אין איין דאָמעין, איז דער צווייטער מער ״חכם״ ווי אים אין אַן אנדערן. ומה לו להתיהר?

ובכלל, ווי דער מסילת ישרים בעצם ברענגט דארט ארויס, איז ווי מער חכמה מ׳איז קונה אלס מער זעהט מען אז מ׳האט 0 דורכ׳ן לימיט הנ״ל. איז געבט די סברא מיט זיך נישט צו האלטן גרויס. און מ׳האלט זיך פשוט גרעסער פון אנדערע פשוט ווייל זיי האבן דאס נישט איינגעזעהן? דאס איז כעין ווי אַן ערוואקסענער באטראכט צוויי קליינע קינדער וואס איינער האלט זיך גרעסער פונעם צווייטן ווייל ער איז שטערקער ווי אים. אבער דער ״שטערקערער״ איז בערך די זעלבע שוואך ווי דעם צווייטן ביחס צום דרויסענדיגער ערוואקסענער. און דער ערוואקסענער לאכט טאקע פונעם ״שטערקערער״ קינד׳ס גאוה דערין - פון א דרויסענדיגער בליק איז דאס אילאגיש. וכן הוא לגבי חכמה, וואס דאס איז די אביעקטיווער יחס וואס מאכט אויס מ׳דארף קלערן ביחסה. (ובכלל ידוע אז עפּיסטעמיק יוּמיליטי, צוקומען צו א הכרה וענווה אז מ׳קען טאקע גארנישט ביחס צו חכמה בכללה, קען שוין אליינס זיין א סימן פון חכמה. ואגב, אז איך האב פריער צוגעגליכן דעם קאלקולוס לימיט ביי חכמה צו א שלימות אין ווי מער א הכרה אין שילולי התוארים מהא-ל וואס דער רמב״ם דערמאנט במו״נ ח״א פנ״ט, קען מען זאגן נאך מער. והיינו, אז דארט זאגט דער רמב״ם לגבי תוארים על הא-ל ״אם כן השתיקה יותר ראויה וההסתפקות בהשגת השכלים, כמו שצוו השלמים ואמרו (תהלים ד ה) אמרו בלבבכם על משכבכם ודומו סלה״ ע״ש. און אויב ביי חכמה איז דאס זעלבע, דאן געבט דאס נאך א פשט אין (אבות ג יג, ועיין בפסחים צט.) סייג לחכמה שתיקה ע״ש. והיינו, אז פונקט ווי לגבי תוארים על הא-ל וואס שלימות איז אז מ׳אנערקענט אז מ׳דארף ווי מער שולל זיין ולכן שווייגן לגבי זאגן מ׳אנערקענט דאס אין א פאזיטיוון אופן, כן הוא לגבי חכמה בכלליות: שווייגן לגבי זיך האלטן א חכם וקנין בחכמה בכלל.)
דורך חדשים
מיטוואך מאי 31, 2023 8:29 am
פארום: העמק דבר
אשכול: "דו גלייבסט אין ג-ט?"
רעאקציעס: 472
געזען געווארן: 119669

מי אני האט געשריבן:
צוצוענדיגן בענין זה פון סאשעל קאַנסטראָקשעניזם, איז די יו״ט שבועות האט מיר דער איד צו וועמען מ׳האט געשטעלט די פראגע פון ״זאג נאר, דו גלייבסט אין ג-ט?״, מיר געזאגט אז איך בין א חכם. ווען איך האב אים געזאגט אז עס איז נישט בעצם אזוי און צום מערסטענסט זעהט עס אפשר אויס ווי איך קען און אז מיין מעלה איז צום מערסטענסט אז איך וויל קענען חכמה וכמו שכתב הרבינו יונה בריש פ״ד באבות, האט ער מיר גע׳ענטפערט אז ״דא, וביחס צו אונז, ווערסטו גערעכענט ווי א חכם.״

דאס האט מיר געמאכט טראכטן אז דער רמב״ם ענדיגט דאך צו דעם מו״נ אז די העכסטע סארט שלימות איז שלימות בהשגת שכליית, און נאך העכער ווי שלימות במידות (פּער סע), וויבאלד דאס איז נישט אָנגעוואנדן ביחס צו אנדערע אינעם געזעלשאפט - ״היא לו לבדו [ולא לזולתו] ובעבורה יזכה לקיום הנצחי ובה האדם אדם״ ע״ש. דא האב איך צוגעברענגט אז ווי מער חכמה מ׳איז קונה, אלס מער אנערקענט מען דעם אינפיניטי פון חכמה און אז אין די לימיט האט מען דערפון 0.

ונמצא מזה אז עס זענען לכאורה פארהאן צוויי וועגן פון ווערן גערעכענט א ״חכם״: אַן אבּיעקטיווער וועג און א מער סאבּיעקטיווער וועג עפ״י סאשעל קאַנסטראָקשעניזם. והיינו, די אבּיעקטיווער וועג איז ווי מער דער מענטש האלט נענטער אינעם לימיט צו 0 (וכעין מה שכתב הרמב״ם לגבי שלימות יותר של אדם בהשגת שלולי התוארים מאת הא-ל, במו״נ ח״א פנ״ט). דערנאך איז דא די סאָבּיעקטיווער וועג עפ״י סאשעל קאַנסטראָקשעניזם וואס ווען ער ווערט גערעכענט א חכם ביי די שׁעירד עסאָמפּשענס פונעם געזעלשאפט, איז ער טאקע א ״חכם״.

עס קומט אויס אז לפי די צווייטע וועג איז יא דא א חלק ״זולתו״ אין דעם - פונקט ווי ווערן פארעכענט א ״גוטער מענטש״ ושלם במדות וועט זיך ווענדן לפי וואס די געזעלשאפט מאכט אפ און עסיוּמד.
דורך מי אני
דינסטאג מאי 30, 2023 2:55 pm
פארום: העמק דבר
אשכול: "דו גלייבסט אין ג-ט?"
רעאקציעס: 472
געזען געווארן: 119669

מ׳קען בעצם נעמען דעם געדאנק פון דאס אז סאשעל קאַנסטראָקשעניזם איז דאס וואס מאכט מציאות הא-ל ״עכט״ (און די מאראלישע אנטי-ריעליזם וואס קען מיטקומען דערמיט), נאך ווייטער אויך לגבי המחייב והנותן תוקף לקיום המצות והתורה בכלל.

להסביר, דר. עלווין ריינעס לערענט אפ דעם רמב״ם לגבי מעלת נבואת משרע״ה וגדר ״תורה מן השמים״, אז דאס איז בתוך דעם רמב״ם׳ס נאטורליכע אפטייטש אין נבואה און אין איינקלאנג מיט זיין אלגעמיינע שיטה פון שולל זיין כל מיני תוארים ומושגים פון דאס קאנצעפט פון ״ג-ט״; מ׳קען נישט זאגן דערויף אז ״ער טוהט״ און ״ער מאכט״ וכדומה. מיינענדיג, אז די געדאנק פון נבואה איז פשוט דאס אז א חכם איז זיך משלים בתכונתו לגמרי, און ווען און אויב ער ערגענצט דאס איז ״מיד״ שורה עליו הנבואה, וואס דאס איז אַן אינטוּאיטיוו ״געפיהלישע״ כח בחכמה וע״י און צוזאמען מיט זיין כחו המדמה/זיין אימעדזשינעטיוו פעקולטי; יעדעס נביא לפי זיין דרגא בחכמה. (לשבר את האוזן במקצת, קען מען דאס אביסל פארשטיין כעין ווען מ׳איז אויף א שטארקע סייקעדעליק/מאריכואנא טריפּ מיט די גילויים ע״י כח המדמה וואס קענען דאן אפירקומען, אבער מ׳האט נאך אלס פולקאם פולקאם ביי זיך די פולע מאס ראציאנאל ושכל בלי שום שמץ של שיכרות וחלום כלל וכלל.) וממילא ביי משרע״ה איז דאס געווען לגמרי בשלימות און ער איז צוגעקומען צום העכסטע דרגא בזה בחכמה ונבואה וואס א ילוד אשה איז נאר אמאל צוגעקומען. און דאן האט ער אוועקגעשטעלט און מחוקק געווען די חוקי התורה, און דאס איז טאקע אט דאס וואס מאכט דאס ״געטליך״ ו״דבר ה׳״ ו״מן השמים״; עס איז מיוסד געווארן אונטער די (מער-ווייניגער) גרעסטע מאס השראה בחכמה וואס איז נאר אמאל געווען ביי דאס מענטשהייט.

יעצט, מ׳קען דאס פון דארט און ווייטער צאמשטעלן מיט וואס כ׳האב צוגעברענגט פונעם רמב״ם אז דאס וואס איז קובע סמכות ההלכה והתחייבותה אלס געזעץ, און דאס וואס טאקע באגרונדעט סמכות התלמוד/הגמרא, איז דאס וואס ס׳איז נתפשט ומוסכם געווארן אצל הכלל; די אפטייטש פון ״מוסכמות״. וכן הוא, קען מען אפשר זאגן, לפי הנ״ל אויף התורה בכלליות: מ׳האט דאס דאן אָנגענומען ווייל דאס איז שכל׳דיג און אלע אירע חוקים וגעזעצן זענען געווען בשלימות ממש פאר יענע תקופה און עפאכע. פון דארט און ווייטער, צו טוישן חוקים בתוכה פעהלט אויס א הסכמת הקהל אויף פארקערט צו מבטל זיין עפעס וואס איז שוין מושרש ומקובל אצל ההמון אלס געזעץ, מכח די עצם רעיון פון געזעץ המוסכם גופא. (דאס איז ל״ד א סתירה מיט׳ן רמב״ם׳ס ניינטן עיקר פון אי-השתנות התורה. מ׳קען דאס משווה זיין מיט דעם, דורך דעם וואס מ׳גלייבט אז, עכ״פ אויף התורה בכללה, וועט טאקע למעשה נישט צוקומען אז עס זאל זיין די הסכמת הכלל אויף פארקערט; א סארט ״נצח ישראל לא ישקר״ וכעין שיטת רשב״י הידוע בשבת קלח:)

דאס איז אלעס כמובן לפי דרך הרמב״ם וואס האט געהאלטן אז סיפורי התורה זענען בעצם (מער-ווייניגער) היסטאריש. מ׳קען דאס אבער לכאורה מאַדיפייען אפילו אויב נעמט מען נישט ממש אָן די הנחה.

מ׳קען שטארקן די טעזע מיט׳ן צייגן אז כהיום זענען למעשה טאקע בטל געווארן אסאך מצות התורה; ווי דער חינוך זאגט אין זיין הקדמה אז כהיום זענען פון די תרי״ג מצות נאר דא 270 וואס זענען נוהגות ע״ש. לדוגמא, המצות התלויות בבית הבחירה, וכעין קרבנות, זענען שוין נישט עקסטענט. און מ׳קען באטראכטן די אונטערליגענדע סיבה דערצו אין דעם אז דאס איז מכח דעם אז הסכמת הכלל איז אז יעצט איז די מציאות אזוי און ״מען״ ברענגט נישט קיין קרבנות אין די יעצטיגע מצב וקאנטעקסט; א סארט סאשעל קאַנסטראָקשעניזם. ואגב, לגבי החזרת הקרבנות בביאת המשיח, קען מען דאך אפלערנען דעם רמב״ם לגבי ביאת המשיח אז דאס איז נישט מער ווי אַן אידעאל לגבי די פּערפעקשאן פונעם מין האנושי צו וואו ער טוהט צוביסלעך גרייכן. (ולכן קען מען זאגן אז דעריבער שרייבט טאקע דער רמב״ם בהל׳ מלכים ריש פי״א אז בבוא המשיח וועלן קרבנות וכו׳ צוריק קומען ע״ש, וויבאלד ער רעדט טעארעטיש אין אזא סארט אויסשטעל, און טאמער די הסכמת הכלל וואלט טאקע צוריקגעקומען אזוי דערויף.) ועוד יותר, לגבי די אמונה פון ביאת המשיח (כפשוטו) גופא ובכלל, איז כהיום טאקע בעצם נישטא די הסכמת הכלל וסאשעל קאַנסטראָקשעניזם דערביי אויך נישט, וכידוע מה דאמר הגראי״ל שטיינמאן זצ״ל אז קיינער גלייבט נישט בעצם אין דעם כהיום (אחוץ תינוקות); האפן דערפאר זיכער נישט.

ואפשר לומר דה״ה נמי לגבי די מצות בנוגע די כהנים (אשר מקצתן נוהגות גם בזמנינו). והיינו, די caste און קלאס פון כהנים לגבי שאר ישראל איז דאך בהדיא א סאשעל היארארכישע אויסשטעל. און די ״רעאליטעט״ דערפון קען מען לכאורה באטראכטן ווי דעם אז דאס ווערט געשאפן און ״עכט״ דורך טאקע החלטת שאר העם וואס געבט פאר זיי אט די סטאטוס און מאכט אפ ״מיהו (משפחת) כהן״.

ואגב, ווי צוגעברענגט איז הרב דר. נתן סליפקין מבאר אז די געדאנק פון קדושה (וה״ה טומאה) לפי די ראציאנאלע מהלך הרמב״ם, איז פשוט סאָשׁעל קאַנסטראָקשעניזם: וואס די הסכמת הכלל נעמט אָן איז ״קדוש״, אט דאס איז די הגדרה פון ״קדוש״. זהו.

{התנצלות: איך ווייס אז דאס איז דקות׳דיגע און קאנטראווערסיאל. וידעתי גם ידעתי וואס דער ר״ן ממרסיי שרייבט אויפ׳ן מפרסם זיין אזא סארט מהלך, הגם עס איז (מעגליך) אמת.

איך שרייב דאס אלעס לאור א שמועס איך האב פארפיגט מיט איינער א חכם וואס האט שוועריקייטן אינעם אָננעמען תורה מן השמים כפשוטו ונגד חכמי מחקר זמנינו. ווי איך האב געשריבן בריש האשכול, פעהלט אויס כהיום, און מ׳טאר נישט אוועקשטיין פון, קאנטראווערסיאנאלע אפאלאגעטישע מהלכים משווה צו זיין אמונה והתורה, וואס טוהן זיי גענצליך מאַדיפייען מיט מדע החכמים. שרייען ״כופר״ און ״כפירה״ האט נאך קיינעם נישט געהאלפן. איינער וואס קומט שוין דא און ליינט דאס, שטעל איך זיך פאר איז נישט אינגאנצן שוה בשוה מיט די מהלך כפשוטו, אדער ער עכ״פ שרעקט זיך נישט פון זעהן מאדיפיצירטע מהלכים.

וכמובן אין אני אומר קבלי דעתי. איך זאג דאס אלעס טענטאטיוולי. און מ׳האט דאך געבעהטן איך זאל שרייבן ״קב משלי״.}


*

ובאותו ענין לגבי די השלכות וואס אזא סארט מהלך קען האבן לגבי מאראל בכלליות, א מאראלישע אנטי-ריעליזם, קען מען פרעגן אין אַן עקסטרעמען פאל, אז טאמער וואלט הסכמת הכלל צוגעקומען אז רציחה איז מותר בזמן מה (וכעין אין די די פּוּרדזש פילם פרענטשייז), איז דאס דאן דען מותר?! מ׳קען טאקע בייסן דעם בּולעט אין זאגן אז ״יא״, מיינענדיג אז עס איז למעשה, לאחר הכל, דאך פון די מוסכמות ומפורסמות - נישט מער (ועיין כאן). אדער קען מען זאגן נאך טיפער אז עס איז טאקע קיינמאל נישט במציאות אז דאס זאל מוסכם ווערן ביי רוב מענטשהייט; ביי די שוואכע זיכער נישט (וידוע וואס ניטשע האט געזאגט לגבי מאראליטעט בכלליות, וואס איז דאך חנינה וחמלה וכו׳, אז דאס איז בעצם די ״קנעכט מאראליטעט״ פון די שוואכע, און דורך א מרידה נגד די ״האַרן מאראליטעט״ פון די שטארקע, וואס איז מאכט/power וכו׳, האבן זיי געמאכט די שטארקע גלייבן אז דאס איז אומריכטיג זיי צו מאכן שפירן שולדיג).

*

צוצוענדיגן בענין זה פון סאשעל קאַנסטראָקשעניזם, איז די יו״ט שבועות האט מיר דער איד צו וועמען מ׳האט געשטעלט די פראגע פון ״זאג נאר, דו גלייבסט אין ג-ט?״, מיר געזאגט אז איך בין א חכם. ווען איך האב אים געזאגט אז עס איז נישט בעצם אזוי און צום מערסטענסט זעהט עס אפשר אויס ווי איך קען און אז מיין מעלה איז צום מערסטענסט אז איך וויל קענען חכמה וכמו שכתב הרבינו יונה בריש פ״ד באבות, האט ער מיר גע׳ענטפערט אז ״דא, וביחס צו אונז, ווערסטו גערעכענט ווי א חכם.״

דאס האט מיר געמאכט טראכטן אז דער רמב״ם ענדיגט דאך צו דעם מו״נ אז די העכסטע סארט שלימות איז שלימות בהשגת שכליית, און נאך העכער ווי שלימות במידות (פּער סע), וויבאלד דאס איז נישט אָנגעוואנדן ביחס צו אנדערע אינעם געזעלשאפט - ״היא לו לבדו [ולא לזולתו] ובעבורה יזכה לקיום הנצחי ובה האדם אדם״ ע״ש. דא האב איך צוגעברענגט אז ווי מער חכמה מ׳איז קונה, אלס מער אנערקענט מען דעם אינפיניטי פון חכמה און אז אין די לימיט האט מען דערפון 0.

ונמצא מזה אז עס זענען לכאורה פארהאן צוויי וועגן פון ווערן גערעכענט א ״חכם״: אַן אבּיעקטיווער וועג און א מער סאבּיעקטיווער וועג עפ״י סאשעל קאַנסטראָקשעניזם. והיינו, די אבּיעקטיווער וועג איז ווי מער דער מענטש האלט נענטער אינעם לימיט צו 0 (וכעין מה שכתב הרמב״ם לגבי שלימות יותר של אדם בהשגת שלולי התוארים מאת הא-ל, במו״נ ח״א פנ״ט). דערנאך איז דא די סאָבּיעקטיווער וועג עפ״י סאשעל קאַנסטראָקשעניזם וואס ווען ער ווערט גערעכענט א חכם ביי די שׁעירד עסאָמפּשענס פונעם געזעלשאפט, איז ער טאקע א ״חכם״.

עס קומט אויס אז לפי די צווייטע וועג איז יא דא א חלק ״זולתו״ אין דעם - פונקט ווי ווערן פארעכענט א ״גוטער מענטש״ ושלם במדות וועט זיך ווענדן לפי וואס די געזעלשאפט מאכט אפ און עסיוּמד.