פורים - געבן לשם געבן...

[א שעפעלע]

בס"ד

א גוטן טייערע חברים וידידים..!

מיר האלטן אין פרשת פקודי, די פרשה וואס מיט דעם שליסט זיך גאנץ ספר שמות, די ספר וואס האט אונז געטראגן דורך די יארן פון גלות און שעבוד מצרים, דערנאך ביי די מכות און די גאולה, יציאת מצרים, קריעת ים סוף, שירה, מן, און צום סוף די נדבות, מחצית השקל, און דאס בויען פונעם משכן.

אונזער פרשה איז בעיקר עוסק אין די חלק העשייה, וויאזוי די זאכן זענען טאקע געמאכט געווארן אינעם משכן, ווי די תורה הקדושה האלט אין איין שרייבן "וַיַּעַשׂ" אדער "וַיַּעֲשׂוּ" אויף די אלע כלים און בגדים וואס בצלאל און די חכמי לב האבן געמאכט, און אזוי אויך ענדיגט די תורה נאך יעדע זאך אז עס איז געטוהן געווארן "כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה". וואס אגב אז מען ציילט וועט מען געפונען אז די ווערטער כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה ווערן דערמאנט פופצן מאל אין אונזער פרשה אליינס! דארף מען טאקע פארשטיין וואס וויל די תורה ארויסברענגן דערמיט און וואס קומט אונז דאס לערנען.

נאך שטייט אין אונזער פרשה, וַיְהִי בַּחֹדֶשׁ הָרִאשׁוֹן וגו' בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ הוּקַם הַמִּשְׁכָּן, די משכן איז געווארן אויפגעשטעלט, פונעם לשון 'הוּקַם' איז משמע אז ס'האט זיך אויפגעשטעלט פון זיך אליינס, און ווי מיר האבן שוין דערמאנט פאריגע וואך וואס רש"י ברענגט (ל"ט ל"ג) בשם דער מדרש תנחומא, "שלא היה יכול להקימו שום אדם מחמת כובד הקרשים, שאין כח באדם לזקפן ומשה העמידו, אמר משה לפני הקב"ה איך אפשר הקמתו על ידי אדם, אמר לו עסוק אתה בידך נראה כמקימו, והוא נזקף וקם מאליו, וזהו שנאמר הוקם המשכן, הוקם מאליו", אז קיינער אין די וועלט האט נישט געקענט אויפשטעלן די משכן צוליב די שווערע ברעטער וואס איז נישט געווען מעגליך אז א מענטש זאל עס אויפהייבן, און ווען משה רבינו האט געפרעגט דעם אייבישטער דערוועגן וויאזוי מ'וועט עס קענען אויפשטעלן, האט דער אייבישטער איהם באפוילן אז ער זאל זיך באשעפטיגן מיט די ברעטער און זיך מאכן כאילו ער הייבט עס אויף, און די איבריגע וועט שוין געשען פון זיך אליינס, און כך הוה, ווי נאר משה רבינו האט צוגעלייגט זיינע הענט צו די ברעטער האט פאסירט די נס פון "הוּקַם הַמִשְׁכָּן" און די משכן איז געווארן אויפגעשטעלט פון זיך אליינס.

לכאורה איז די גאנצע ענין א פלא פאר זיך, מיר געפונען דאָך במשך די פערציג יאר וואס די אידן זענען געווען אין מדבר אז מ'האט כסדר צענומען און צוריק אויפגעשטעלט די משכן ביי יעדע פון די צוויי און פערציג מסעות וואו מ'האט זיך געצויגן, און מ'געפונט בכלל נישט דארט אז ס'איז געווען סיי וועלכע פראבלעם מיט'ן אויפשטעלן די משכן. ווי עס שיינט איז עס נאר געווען א איינמאָליגע זאך וואס האט פאסירט דא ביים אויפשטעלן די משכן צום ערשטן מאל, אז מען האט עס נישט געקענט אויפשטעלן מיט די הענט, און דאס איז געווען א ספעציעלע נס מן השמים אז עס זאל אזוי זיין, אבער אין די שפעטערע יארן איז עס יא געווען מעגליך. וואס איז דער ענין דערפון און פארוואס טאקע האט השי"ת אזוי געמאכט?.

צום לעצט דארף מען פארשטיין, די פרשה ענדיגט זיך מיט'ן ענין פון וַיְכַס הֶעָנָן אֶת אֹהֶל מוֹעֵד וּכְבוֹד ה' מָלֵא אֶת הַמִּשְׁכָּן, עס איז געקומען א וואלקן וואס האט באדעקט דעם משכן ווייל השי"ת האט דארט גערוהט, וְלֹא יָכֹל מֹשֶׁה לָבוֹא אֶל אֹהֶל מוֹעֵד כִּי שָׁכַן עָלָיו הֶעָנָן, און משה רבינו האט נישט געקענט אריינגיין צוליב דעם וואלקן וואס איז דארט געווען. וואס דאס איז אויך א גרויסע וואונדער, מיר וואלטן ערווארטעט אז ביים ענדיגן בויען די משכן מיט אזויפיל הארץ און אזויפיל מסירות נפש, זאל די משכן שטיין ברייט אפן מיט די מעגליכקייט זיך צו קענען דערנענטערן דערצו און קענען אריינגיין אינעווייניג. אבער אנשטאט דעם האט פאסירט דאס פארקערטע, דער וואלקן לאזט נישט אריינגיין. און נאך מער, מיר געפונען נישט קיין שום טענה ומענה מצד די אידן, קיינער רעדט זיך נישט אפ דערוועגן און קיינער האט נישט קיין טענות אז מען לאזט נישט צוקומען צום משכן וואס זיי האבן מנדב געווען און זיי האבן געהאלפן בויען מיט זייער אייגענע געלט, וויאזוי קען דאס זיין?

יענער הערט ווען מען טראכט פון איהם
לאמיר אנהייבן אונזערע ווערטער מיט א מעשה וואס ווערט דערציילט איבער א חסיד אינדערהיים אין רוסלאנד וואס האט געוואַנדערט פאר לאנגע טעג און וואכן אונטערוועגנס, אזוי גייענדיג אין די שווערע ביטערע פרעסטן און זייענדיג אפגעמוטשעט און אפגעשוואכט פון קעלט און הונגער, איז ער אנגעקומען צו א מצב פון פיקוח נפש, ער האט געשפירט ווי זיינע פיס טראגן איהם שוין נישט און זיינע כוחות לאזן זיך אויס רח"ל. דארט וואו ער האט זיך געפונען איז געווען א קליינעם דאָרף און לויט ווי ער האט געוואוסט האט געוואוינט דארט א אידישע משפחה. מיט זיינע לעצטע כוחות האט ער זיך צוגעשלעפט צום אידישן הויז, און מיט גרויס אנשטרענגעניש האט ער געקלאפט אויפן טיר, אבער צוליב זיין שוואכקייט זענען זיינע קלאפערייען געווען גאר שוואכע און שטילע און זענען בכלל נישט דערהערט געווארן אינעווייניג.

דער חסיד איז אנידערגעפאלן אינדרויסן און געבליבן זיצן אויף א שטיין אינגאנצן מאכטלאז און אפגעשוואכט, און ער האט שוין ממש געפילט ווי זיינע מינוטן זענען געציילטע, נאך אפאר מינוט אינדרויסן אין אזא קעלט וועט ער אויסגיין אויפן פלאץ ח"ו.

אין זיין מוח האבן געווירבלט פארשידענע מחשבות, פון איין זייט האט ער געטראכט אז אפשר דאָך זאל ער פראבירן נאך איין מאל אויפצושטיין און צוגיין צום טיר און קלאפן ווייל קיין אנדערע ישועה זעהט ער נישט דא. פון די צווייטע זייט האט ער געקלערט אז ער האט באמת נישט קיין ברעקל כוח מער און ער האט דאָך שוין געקלאפט און געקלאפט און קיינער האט סייווי נישט געהערט. פון א דריטע זייט האט ער רחמנות געהאט אויף די אידן וואס וואוינען דא, ווען זיי וועלן ארויסקומען אינדערפרי און טרעפן א איד ליגן אויף דער ערד אָן קיין צייכענעס פון לעבן רח"ל און זיי וועלן זיך ערגערן אז זיי וואלטן איהם געקענט העלפן... און אזוי האט ער זיך געשלאגן מיט די דֵיעה אהין און צוריק אויב ס'איז אפילו ווערד זיך אנצושטרענגן און פרואוון נאכאמאל.

צום סוף האט ער באשלאסן אז ער גייט יא פראבירן, און מיט גרויס שוועריגקייט איז ער צוגעקראכן צום טיר און פראבירט צו קלאפן לויט וויפיל זיינע שוואכע כוחות האבן ערלויבט, ביז דער אייבישטער האט געהאלפן און איינער אינעוויינג האט דערהערט אז מען קלאפט און מען איז געקומען עפענען דעם טיר. פארשטייט זיך אז זיי האבן איהם אריינגעברענגט אינעווייניג, מען האט איהם אנגעווארימט די ביינער און דערמונטערט און געגעבן צו עסן און טרינקן ביז מ'האט געראטעוועט זיין לעבן.

לימים ווען דער חסיד איז אנגעקומען צו זיין רבי'ן און ער האט איהם דערציילט וואס עס איז זיך דעמאלטס פארלאפן מיט איהם, האט איהם דער רבי געפרעגט, זאג נאר, וואס קלערסטו, פארוואס האבן די מענטשן אינעווייניג דערהערט דיין קלאפן נאר ביים צווייטן מאל און נישט ביים ערשטן מאל?. דער חסיד טראכט א מינוט, און רופט זיך אָן, מן הסתם ווייל די ערשטע מאל האב איך נישט געקלאפט גענוג הויעך, די מצב איז נאכנישט געווען אזוי ביטער, מה שאין כן ביים צווייטן מאל ווען כ'האב שוין געהאלטן ביים שוועל פון טויט האב איך זיך זיכער מער אנגעשטרענגט מיט אייזערנע כוחות וויסענדיג אז מיין לעבן איז אנגעוואנדן אין דעם.

זאגט איהם דער רבי, ניין, נישט דאס איז די סיבה! איך וועל דיר ערקלערן דעם טעם פארוואס נאר ביים צווייטן מאל האבן זיי דיך געהערט. ווייל ביים ערשטן מאל ווען דו האסט געקלאפט, האסטו געמיינט זיך אליינס, דו ביסט געווען קאלט און הונגעריג און אפגעשוואכט, האסט זיך געזארגט פאר דיין וואוילזיין, און ווען מ'רופט פאר 'זיך' דעמאלטס הערט נישט יענער. אבער ביים צווייטן מאל ווען דו האסט געקלאפט, ווי דו האסט פריער דערמאנט בתוך הדברים האסטו אויך רחמנות געהאט אויף די אידן אז זיי זאלן זיך נישט ערגערן ח"ו ווען זיי וועלן דיר טרעפן ליגן דארט אינדרויסן, קומט אויס אז דו האסט געקלאפט פאר 'יענעם' און דו האסט זיי אינזינען געהאט ביים קלאפן, ווען מ'רופט טאקע פאר יענעם דעמאלטס הערט יענער! און דאס האט זיי מעורר געווען צו הערן און צו עפענען דעם טיר.

די מידה פון נתינה איז נאר וועט מען גיבט לשם געבן
וואס באמת איז דאס גאר א וויכטיגע יסוד אינעם גאנצן ענין פון געבן. די מידת הנתינה וואס א מענטש האט אין זיך, צו טוהן פאר אנדערע, אדער צו געבן פאר אנדערע, דארף מען געדענקן אז דאס דארף זיין "געבן לשם געבן!", דאס הייסט געבן מיט די ריינע מטרה אז יענער זאל טאקע האבן, יענער זאל פארדינען פון דעם, און יענער זאל געהאלפן ווערן. נישט אז איך זאל שפעטער מַרויח זיין דורכדעם א טובה אויף צוריק, אדער באקומען כבוד און אנערקענונג וכדומה. ווי חז"ל זאגן "הדבק במידותיו של הקב"ה, מה הוא רחום וחנון אף אתה רחום וחנון" מיר דארפן זיין א רחום וחנון פונקט ווי דער אייבישטער, אזויווי השי"ת האט נישט קיין חשבונות צו 'פארדינען' פון אונז, נאר עס איז רחמים לשם רחמים, אזוי דארף א איד זיך פירן מיט אנדערע.

און ווען א מענטש גיבט מיט חשבונות וויאזוי ער קען פארדינען פון דעם, זאל ער וויסן אז דאס הייסט בכלל נישט געגעבן, דאס הייסט גענומען! זיין געבן איז נישט מער ווי א 'היכי תימצי' און א וועג אז ער זאל קענען ארויסנעמען ריוח דערפון. און ווי דערציילט אין די אויבנדערמאנטע מעשה, ווען א מענטש טוט פאר זיך אליינס וועט איהם דער צווייטער בכלל נישט דערהערן, ער וועט נישט מרגיש זיין די נתינה, ער וועט נישט שפירן אז ער האט עפעס באקומען, ווייל די שורש פון די נתינה איז בכלל נישט געווען 'געגעבן'.

א מענטש מוז זיך אויסלערנען צו געבן פון זיך מיט די גאנצע הארץ אָן קיין חשבונות. אפילו אויב יענער וועט נישט מכיר טובה זיין, און אפילו אויב יענער וועט נישט וויסן אדער אנערקענען וואס מיר האבן געטוהן פאר איהם, נאר דעמאלטס הייסט עס באמת געגעבן, און אזא נתינה האט א כוח צו מאכן א רושם לטובה ביים מקבל.

נישט ווי צוויי שותפים, נאר אזויווי זיך אליינס!
א אדם גדול האט אמאל געזאגט, אז אין די אלגעמיינע גאס ווען א מענטש האט חתונה ווערט דאס באטראכט ווי א 'שותפות' בין איש לאשתו, יעדער פון די צוויי האט יעצט באקומען א שותף אין זיין לעבן. דאס איז אבער נישט ריכטיג, ווייל א שותפות בדרך כלל באשטייט פון צוויי מענטשן וואס האבן זיך פאראייניגט צוליב א געוויסע סיבה אבער יעדער איינער זוכט ווייטער זיין אייגענע טובה. איין שותף האט נישט קיין אמת'ע אינטרעס אז זיין שותף זאל פארדינען, נאר עס איז פשוט אזא מציאות אין וועלכע זיי זענען אנגעקניפט און אנגעוואנדן איינער אינעם אנדערן, אז אויב זייער ביזנעס גייט גוט וועלן ביידע פארדינען דערפון, און דעריבער וויל ער שטארק אז עס זאל אריינקומען אסאך ריוח כדי זיי זאלן ביידע האבן. אבער באמת מיינט יעדער איינער נאר זיך אליינס, און דער חבר איז נישט מער ווי א זייטיגער שותף צו זיינע רווחים.

אבער ווען א איד האט חתונה און שטעלט אויף א שטוב, איז נישט גענוג אויב מען בויעט א 'שותפות' ווי צוויי באזונדערע מענטשן וואס פאראייניגן זיך פאר זייער אייגענע טובה. און ווי מיר געפונען טאקע אין די תורה און אין די ווערטער פון חז"ל, אז חתונה האבן איז אסאך מער ווי בלויז א שותפות און א צוזאמען-ארבעט פון צוויי באזונדערע מענטשן. אין די תורה שטייט (בראשית ב' כ"ד) "וְהָיוּ לְבָשָׂר אֶחָד" אדער ווי די לשון פון חכמינו ז"ל "אשתו כגופו", מען דארף זיין אזויווי איינס, פונקט ווי א מענטש טוט פאר זיך און ער מיינט אינגאנצן זיין אייגענע טובה און זיין אייגענע תכלית, אט אזוי דארף זיין דאס לעבן צוזאמען צווישן א מאן און ווייב, ווען יעדער טוט און זארגט זיך פאר יענעם פשוט לשם געבן, טוהן כאילו מען טוט פאר זיך אליינס, אָן צו קלערן און און זוכן וואס מען גייט צוריק באקומען דערפאר.

און דאס איז א פאַקט אין וואס איז נוגע אין יעדן שטח פון אונזער לעבן, בין איש לאשתו, בין אב לבנו, בין אדם לחבירו, וואו אימער א מענטש וויל געבן פאר אנדערע, דארף ער געדענקן אז דאס געבן דארף זיין אָן קיין חשבונות און נגיעות פון זיך, עס דארף זיין דאס פארקערטע פון אני ואפסי, ווייל אין די מינוט וואס מיט'ן געבן מיינט מען זיך אליינס, האט עס פארלוירן די גאנצע ווערד.

המן האט נישט געגעבן ער האט גענומען
אצינד לאמיר זיך מתבונן זיין אביסל אין ענינא דיומא און אין די ווערטער פון חכמינו ז"ל אין מסכת מגילה.
אין מגילת אסתר ווערט דערציילט אז המן איז געקומען און גע'מַסר'ט צו אחשורוש אויף כלל ישראל, יֶשְׁנוֹ עַם אֶחָד מְפֻזָּר וּמְפֹרָד בֵּין הָעַמִּים וגו' וְדָתֵיהֶם שֹׁנוֹת מִכָּל עָם וְאֶת דָּתֵי הַמֶּלֶךְ אֵינָם עֹשִׂים וְלַמֶּלֶךְ אֵין שֹׁוֶה לְהַנִּיחָם, די אידן זענען אנדערש פון יעדעם, זיי פאלגן נישט די געזעצן פונעם קעניג און עס לוינט זיך בכלל נישט זיי צו האלטן אין די קעניגרייך. און המן מאכט א גרויסע אנבאט פאר אחשורוש, אִם עַל הַמֶּלֶךְ טוֹב יִכָּתֵב לְאַבְּדָם וַעֲשֶׂרֶת אֲלָפִים כִּכַּר כֶּסֶף אֶשְׁקוֹל וגו' לְהָבִיא אֶל גִּנְזֵי הַמֶּלֶךְ, ער דארף פון אחשורוש בלויז איין זאך, אז ער זאל מסכים זיין זיי צו פארלענדן, און לכבוד דעם איז ער גרייט מנדב צו זיין דעם ריזיגן סכום פון צען טויזנט גאלדענע שטיקער פארן קעניג'ס אוצר.

אחשורוש פון זיין זייט כאפט זיך צו צום געשעפט, אבער ער דארף אפילו נישט דאס געלט, ער זאגט צו המן, הַכֶּסֶף נָתוּן לָךְ, האלט דיר דאס געלט, וְהָעָם לַעֲשׂוֹת בּוֹ כַּטּוֹב בְּעֵינֶיךָ, דו קענסט טוהן מיט'ן פאלק וואס דו ווילסט.

זאגט אויף דעם רבי אבא (מסכת מגילה י"ד.) אחשורוש און המן זענען צוגעגליכן צום פאלגענדן משל: ס'איז אמאל געווען צוויי מענטשן, איינער האט געהאט א גרויסע בארג מיט זאמד וואס איז איהם געשטאנען אין וועג אין זיין פעלד, און דער צווייטער האט זיך געמוטשעט מיט א גרויסע גרוב וואס איז געווען אפן אינמיטן זיין שטח. ווען דער 'בעל החריץ' דער וואס האט געהאט דעם לאָך פלעגט זעהן דעם בארג ליגן אין זיין שכן'ס פעלד, פלעגט ער זיך וואונטשן, הלואי זאל ער מסכים זיין מיר עס צו פארקויפן, איך בין גרייט צו צאלן שיין דערפאר ווייל איך דארף זייער וויכטיג די זאמד צו קענען פארשטאָפּן דערמיט מיין לאָך. דעס זעלבע פלעגט דער 'בעל התֵּל' דער וואס האט געהאט דעם בארג טראכטן ביי זיך, הלואי ווען מיין שכן איז גרייט אוועקצונעמען מיין איבריגע זאמד און דאס אריינלייגן אין זיין לאָך, איך וואלט איהם שיין געצאלט דערפאר.

איין טאג האבן זיך די צוויי מענטשן צונויפגערעדט, און דער בעל החריץ זאגט צום בעל התל, פארקויף מיר דיין בארג, זאגט איהם יענער, נעם עס געזונטערהייט, דו קענסט עס האבן אומזיסט ווייל איך וויל שוין לאנג פטור פון דעם.

אט דאס זענען געווען המן און אשחורוש, ביידע האבן געהאט די זעלבע מטרה און די זעלבע תכלית. ביידע האבן פיינט געהאט די אידישע קינדער און געזוכט פטור צו ווערן פון זיי, ווי נאר ס'האט זיך געמאכט א געלעגנהייט דערצו, האט אחשורוש געזאגט צו המן דו קענסט זיי האבן און טוה מיט זיי וואס דו ווילסט, און איך דארף אפילו נישט קיין געלט פאר דעם ווייל איך האב די זעלבע אינטרעסע ווי דיר.

אז מיר דערהערן ריכטיג דעם משל, לערנען מיר דא אגב א שטארקע יסוד אויף די מהות פון המן. המן האט טאקע ארויסגעוויזן א געוואלדיגע נדיבות און ברייטקייט וועלנדיג געבן עֲשֶׂרֶת אֲלָפִים כִּכַּר כֶּסֶף פאר אחשורוש, אבער באמת האט ער בכלל נישט געמיינט יענעם, המן האט געמיינט זיך. ער האט געהאט אזא איינגעבאקענע שנאה קעגן מרדכי הצדיק און גאנץ כלל ישראל אז ער איז געווען גרייט זיך צו לאזן קאסטן זיי אומצוברענגן, ער האט געהאט א גרויסע לאָך ביי זיך אין הארץ וואס ער האט געזוכט אנצופילן פאר יעדן פרייז, און פון דארט האט געשטאמט זיין 'נתינה'. אבער ווי געזאגט, אזא סארט געבן הייסט בכלל נישט געגעבן, ער האט בלויז געוואלט 'נעמען' פאר זיך דורך דעם.

וואס איז די חשיבות פונעם קליינעם קומץ מעהל?
דערמיט פארשטייען מיר נאך א גמרא אין מסכת מגילה (דף ט"ז.) וואס מיר האבן שוין דערמאנט אין אונזער שמועס אין פרשת תרומה, אז ווען המן הרשע האט באקומען די באפעל פון אחשורוש צו גיין ארומפירן מרדכי הצדיק אויף א מלכות'דיגע פערד און איהם מכבד זיין און אויסרופן פאר איהם ככה יעשה לאיש וגו', איז המן געגאנגען זוכן מרדכי, און ווי פארשטייט זיך האט ער איהם געפונען זיצן אין בית המדרש ארומגענומען מיט תלמידים. המן האט זיי געפרעגט וועגן וואס זיי לערנען, האבן די תלמידים געענטפערט אז זיי האבן עוסק געווען אין 'הלכות קמיצה' וואס מען האט אפגעשיידט פון א קרבן מנחה אין די צייטן ווען דער בית המקדש איז געשטאנען.

ווען המן האט דאס געהערט, האט ער זיך אנגערופן "אתא מלי קומצי קמחא דידכו ודחי עשרה אלפי ככרי כספא דידי" ענקער קליינע קוֹמֶץ (וואס האלט אין זיך נישט מער ווי דאס ביסל מעהל וואס גייט אריין אין דריי פינגערס) קומט און שטופט אוועק די צען טויזנט שטיקער זילבער וואס איך האב אנגעבאטן פאר אחשורוש כדי אייך צו קענען אויס'הַרג'ענען. דאס הייסט אז המן האט משיג געווען אז די קליינע קמיצה פון א קרבן מנחה טראגט א גרעסערע חשיבות און א טיפערע באדייט ווי די גרעסטע זאכן אין די וועלט, און אין דעם זכות ווערן די אידן געהאלפן.

וואס איז טאקע די גרויסע חשיבות פון דאס קליין ביסל מעהל פון א קמיצה וואס וועגט איבער די עֲשֶׂרֶת אֲלָפִים כִּכַּר כֶּסֶף פון המן? נאר לויט ווי מיר האבן דערהערט קומט אויס אז נאך אלעם האט המן 'גארנישט געגעבן' באמת, ער קען שטיין און צוזאגן ריזיגע הבטחות פון ענדלאזע גרויסע סכומים אבער עס האט נישט קיין שום ווערד און קיין שום ערך וויבאלד ער מיינט נאר זיך, ער האט דא א אייגענע נגיעה וואס ער וויל עררייכן מיט דאס געלט.

להבדיל אלף אלפי הבדלות, ווען א איד קומט אין בית המקדש אריין מיט זיין קליינעם שיסל מעהל פון א קרבן מנחה, און דער כהן שיידט אפ דריי פינגערס און לייגט עס אויפן מזבח, אט דאס איז א שלימות'דיגע נתינה. ס'איז טאקע נישט מער ווי אפאר ברעקלעך, ס'איז אינגאנצן נישט קיין סאך אין כַּמוּת, אבער דער איד איז דאס מנדב מיט'ן גאנצן הארץ, ער גיבט עס אוועק פארן אייבישטער ס'זאל ווערן פארברענט לגבוה אָן קיין שום אייגענע חשבונות פון זיך אליינס. און ווי מיר האבן דערמאנט דעם לשון פון חז"ל אז פון דא לערנט מען טאקע ארויס "אֶחָד הַמַרְבֶּה וְאֶחָד הַמַּמְעִיט וּבִלְבַד שֶׁיְכַוֵן אָדָם אֶת דַעְתּוֹ לַשָׁמָיִם", נישט קיין חילוק וויפיל מ'גיבט און ווי גרויס די נתינה איז, די עיקר איז די כוונה און די הארץ. און ווען מ'גיבט אוועק מיט א שלימות'דיגע כוונה פון אוועקגעבן פון זיך -געבן לשם געבן און נישט לשם נעמען- איז דאס אסאך מער און אסאך חשוב'ער אפילו פון צען טויזנט שטיקער זילבער וואס ווערן געגעבן מיט א פארקערטע כוונה.

די עבודה פון ימי הפורים באשטייט פון געבן
דאס איז טאקע די גאנצע מהות פון די ימי הפורים וואס מרדכי ואסתר האבן מתקן געווען. די גרעסטע שמחה מיט די מערסטע שלימות איז פארהאן ווען א איד גיבט אוועק פון זיך, מען טיילט מתנות לאביונים, משלוח מנות איש לרעהו, מען האט אינזין א צווייטן און מ'איז מרבה אחוה וריעות. און בדרך רמז קען מען זאגן, כאטש יענער איז פארשטעלט לכבוד פורים און מ'ווייסט אפילו נישט ווער ער איז, מען ווייסט ניטאמאל וועמען מען העלפט, און אויך דער נותן פון זיין זייט איז מקיים "עד דלא ידע", ער איז מבטל זיין דעת און אלע זיינע חשבונות, ווייל דאס הייסט געגעבן!

דאס איז דער היפוך פון המן הרשע וואס האט נאר געקלערט פון זיך און נאר אינזינען געהאט זיינע אייגענע רווחים. המן קען נישט ארויסקוקן פון זיך. ווען אחשורוש רעדט פון געבן כבוד פאר איינעם, טראכט ער באלד "לְמִי יַחְפֹּץ הַמֶּלֶךְ לַעֲשׂוֹת יְקָר יוֹתֵר מִמֶּנִּי", ווייל אלעס דרייט זיך ארום איהם. די עבודה פון ימי הפורים איז דוקא דאס פארקערטע, וויפיל מער טראכטן פון יענעם און געבן פאר יענעם.

די זעלבע זאגט טאקע די גמרא אין מסכת מגילה (ב.) אז די מענטשן וואס האבן געוואוינט אין די קליינע דערפלעך קענען מקדים זיין און הערן מגילה ליינען עטליכע טעג פריער, "כדי שיספקו מים ומזון לאחיהם שבכרכים" אויך נאר צוליב דעם אז זיי זאלן קענען שטיין גרייט אינעם יום הפורים און צושטעלן צו עסן און טרינקן פאר די אידן פון שטאט. ווייל דאס איז די מהות פונעם עצם יום הפורים, צו טוהן און צו געבן פאר אנדערע.

די נתינות פארן משכן כאשר צוה ה' את משה
דערמיט קומען מיר צוריק צו די ענינים אין אונזער פרשה: דער אייבישטער האט געהייסן אז כלל ישראל זאל קומען און געבן און אנטייל נעמען אין די מלאכת המשכן, אבער דאס זאל זיין א שלימות'דיגע נתינה פון וּבִלְבַד שֶׁיְכַוֵן אָדָם אֶת דַעְתּוֹ לַשָׁמָיִם, געבן אינגאנצן לשם געבן, אָן קיין שום עצמיות'דיגע חשבונות און מחשבות. און דערפאר שטייט טאקע ביי יעדע כלי און ביי יעדע זאך באזונדער "כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה", ווייל דאס איז געווען די איינציגסטע ציל און מטרה, מקיים צו זיין דעם ציווי השי"ת, געבן און טוהן בלויז ווייל דער אייבישטער האט אזוי באפוילן און נישט פאר קיין שום אנדערע סיבה.

און דאס האט זיי השי"ת געוויזן תיכף ומיד דעמאלטס ביים אויפשטעלן דעם משכן די ערשטע מאל, אז אפילו זיי האבן זיך טאקע אנגעשטרענגט און געטוהן וואס נאר מעגליך, זאלן זיי וויסן אז זיי אליינס קענען דאס נישט אויפשטעלן, און קענען נישט אריינגיין, זיי זענען בכלל נישט אין קאנטראל אויפן משכן. און ווי מיר האבן באמערקט האבן די אידן בכלל נישט געהאט קיין טענות אויף דעם, ווייל אז מ'גיבט מיט די ריכטיגע כוונה ווי עס דארף צו זיין, מ'גיבט לשם געבן אָן קיין אייגענע נגיעות און רצונות, דעמאלטס האט מען באמת א התבטלות און א פארשטאנד אז ס'איז נישט מיינס און עס קומט זיך מיר גארנישט, עס ליגט אין די הענט פון השי"ת, וּכְבוֹד ה' מָלֵא אֶת הַמִּשְׁכָּן, ער איז דער בעל הבית דא און עס האט גארנישט צו טוהן מיט מיר.

ווי פאסיג איז דער סיום צו ספר שמות וואס הייבט זיך אָן מיט די קליפה פון פרעה הרשע וואס איז איין שטיק "אני ואפסי" ווי מיר האבן שוין מערערע מאל דערמאנט, פרעה איז דער מקור הגאוה און טומאה וואס לעבט נאר פאר זיך. אבער זה לעומת זה ענדיגט צו די תורה הקדושה מיט דאס פארקערטע, ווען א איד איז מבטל זיינע רצונות און זיינע נגיעות, ער גיבט אוועק פון זיך פארן אייבישטער אָן קיין חשבונות. כאטש עס גייט נישט זיין זיינס און עס גייט נישט בלייבן אונטער זיינע הענט, גיבט ער מיט א נדבת הלב און תמימות אינגאנצן כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה. און דאס ברענגט אונז צו די ריכטיגע "חזק חזק ונתחזק" די גרעסטע התחזקות און שמחה וואס קומט נאר ארויס פון אוועקגעבן פון זיך אָן קיין חשבונות אזויווי מיר געפונען טאקע אין די ימי הפורים הבאים עלינו לטובה.

לסיכום געדענק:
• הדבק במידותיו של הקב"ה, מה הוא רחום וחנון אף אתה רחום וחנון, מיר דארפן זיין א רחום וחנון און טוהן גוטס אָן קיין אייגענע חשבונות און רצונות.
• ווען א מענטש גיבט מיט חשבונות וויאזוי 'ער' קען פארדינען פון דעם, הייסט עס בכלל נישט געגעבן, דאס הייסט גענומען! און יענער וועט דאס טאקע נישט שפירן.
• די עבודה פון ימי הפורים איז צו געבן פון זיך וואס מער, אָן קיין שום אייגענע דעת און רצון צו האבן עפעס פאר זיך, און דאס ברענגט די מערסטע שמחה און התחזקות.

א לעכטיגע שבת קודש!


זיך איינצושרייבן צו באקומען די "מיט א טיפערן בליק" דורך אי-מעיל בעז"ה tiferenblik@gmail.com