ביבער האט געשריבן:אויב איך מעגן פרעגן וועלכע מאווי גענרע גלייכסטו? און וועלכע ספעסיפיק מאוויס קענסטו רעקאמענדירן?
איך גיי מיך באציען צו פיקציע ווייל נאן-פיקציע (און פארשטייט זיך דאקומענטעריס) איז שוין מער ווען איינער וויל באקומען/האט א געפיל אין יענעם געביט/תחום. למשל, איך האב געוואטשט
סעלמא (און
גרין בּוּק) מיט מיין זוהן ווייל איך האב געוואלט מער ממחיש זיין צו אים די גאנצע סיוויל רייטס מוּוומענט, די היסטארישע קאנטעקסט, דר. מארטין לוטער קינג והמסתעף.
(ווי אויך פארשטיי איך די שאלה פון זיך מער באציען צו עפעס וואס איז מער מיוסד פאר איר ענטערטעינמענט וועליוּ, ווי איידער א סארט [נאן-פיקציע] וואס קען שוין אויך מער אריינגיין אין עפעס וואס איז בכוונה אויף אויסצולערנען עפעס וכו׳, הגם עס האט אויך ענטערטעינמענט וועליוּ אבער עס קען שוין זיין מער א טפל.)סייענס פיקשין איז א דזשאנרע וואס איך האב אלס געגליכן. דארט קען מען לדעתי ספעציעל זעהן די קריעיטיוויטי פון הומען אימעדזשינעישען פון (צוקונפטיגע) פּאסיבּיליטיס
(ועיין מעין ענין זה צו וואס מ׳קען זיך מדמה זיין איז בעצם במציאות בפ״א של ח פרקים להרמב״ם. און ס׳איז ידוע די דריטע ״געזעץ״ פון ארטור קלארק).
קריסטאפער נאָלען׳ס
אינסעפּשאן, למשל, איז א פילם אין די דזשאנרע, וואס בנוסף לזה איז עס א טיפע-לעיערד פילם וואס איך האב שטארק הנאה געהאט פון. דער אמת איז אז אלע זיינע פילמס זענען גאר פיין (
מעמענטוֺי איז דאך א קלאסיק אין די גאונות פון איר נאראטיוו צוריקצווועגס צאמשטעל).
ווי אויך א באקאנטע ״פילאזאפישע״ פילם אין די דזשאנרע איז
די מעיטריקס, וואס רירט אן אויף דעקארט׳ס באקאנטע ספק צו דאס מענטש׳נס פערסעפשאנס און זיין עקזיסטענץ זענען עכט
(ועיין כאן מזה).
מיינאריטי ריפּאָרט איז א פילם אין די דזשאנרע וואס רירט אן אויף די שאלה פון בחירה חופשית (והידיעה הקודמת מזה שמכחישתו). אבער די פילמס פון סטיווען ספּילבערג (און די בוכער/מעשיות פון פיליפּ ק. דיק) דארפן נישט מיין רעקאמענדאציע...
כ״יהודה״ [״יידל״] ועוד לקרא וואלט איך אויך רעקאמענדירט די פילם
ערייוועל. דאס איז אויך א תוכנ׳דיגע פילם וואס ברענגט ארויס/נעמט די
סאפּיר-ווהארף היפאטעזיע אין שפראך [אז די סארט שפראך טוהט אפעקטירן א מענטש׳נס מהלך המחשבה] צו אן אינטרעסאנטן (פיקשינעל) לעוועל. עס רירט אויך אן בכלל אויף מהלך הזמן. ([tag]יידל[/tag] האט דערמאנט די פילם אין וועקער 16). איך האב הנאה געהאט פון אלע פילמס וואס דעניס ווילעניוּוו האט דירעקטירט.
איך וואלט אויך רעקאמענדירט די פילמס וואס סקאט ז. בּוּרנס שרייבט; תוכנ׳דיגע פילמס אין אלגעמיין (קב ונקי). די פון דרוּ גאדערד אויך (הגם זיינע פילמס זענען שוין יא, אין אלגעמיין, פון א מער ״פאפולערן״ סארט).
און צו [tag]ביבער[/tag] פערזענליך, וויבאלד אונז הא׳מיר
געהאט גערעדט פון AI און
טורינג טעסטס...
, וואלט איך רעקאמענדירט
עקס מאכינא פון אלעקס גארלענד. דאס איז אויך א מער טיפערע פילם אין דעם געביט, וואו דער פראטאגאניסט ווערט געוואויר אז דאס איז גאר אן אינווערס
טורינג טעסט אויף
אים דער הומען. (אלע פילמס וואס גארלאנד שרייבט זענען פיין און ״תוכנ׳דיג״).
איך וואלט אויך געוואלט אביסל צולייגן נאך אן אספעקט צו דאס וואס [tag]ביבער[/tag] האט געזאגט בנוגע חכמה אין פילמס, חוץ מזה פון מושגים און זאכן וואס ווערן דערמאנט אסאך מאל אין (פארשטייט זיך מער ״תוכנ׳דיגע״) פילמס (פארשטייט זיך אז נאכדעם זאל מען מאכן אייגענע ריסערטש אין די נושא פון א פאקטועלן שטאנדפונקט און נישט דאס אפקויפן
נאר פון די פילם זעלבסט, ופשוט), אז ס׳איז אויך דא אן אומדירעקטן אספעקט צו חכמה דורך אפילו פיקציע פילמס (ביי נאן-פיקציע איז דאך פשוט אז עס לערענט אויס דעם מענטש עפעס, עכ״פ אן אנהויב פון, א מושג וכו׳). דהיינו, עס קען גיבן א געפיל און אן אריינבליק (מער ווי א בוך, אינו דומה וכו׳) צו די קולטורן פון אנדערע וועלטליכע מענטשן, בפרט אויב וואטשט מען (אפאר) foreign פילמס (לדוגמא פון אזיע: כינע, קאריע וכדומה). דאס איז אויך א מעלה וואס עפענט אויף דעם מענטש מער, ועיין ב[tag]יידל[/tag]’ס ״למעשה״
אשכול.
רביה''ק זי''ע האט געשריבן:איין פראגע האב איך נאר, וויאזוי פירסטו א שמועס מיט א לעבעדיגע מענטש? רעדסטו אייביג אויף אזא claustrophobic טרוקענע פארנעם, אדער נאר אין קאווע שטיבל רעדסטו אזוי?
פארשטייט זיך אז רעדן איז אנדערש פון שרייבן; ס׳איז אטאמאטיש (ווי נישט) דאך מער פארמאל וכו׳ ווי רעדן (צווישן אנדערע דיפערענצן). ס׳איז למשל דא מער וויזשועל קיוּס (ווען מ׳איז פנים-אל-פנים) וכדומה און סתם אזוי פּראסאדיִ וואס קען מער ארויסברענגען (למשל) די עמאציאנאלע אספעקט, וואס שרייבן קען נישט אזוי גוט אראפלייגן (אפילו מיט די מעטא-שפראך דערין), כידוע.
(ס׳דא אנדערע אספעקטן [למשל פארמאלערע נושאים] וואס שרייבן קען זיין בעסער דערצו ווי רעדן.)אבער פערזענליך מיין איך אז, עכ״פ מיט מענטשן וועמען איך בין נאכנישט היימיש מיט, איז יא דא אפשר די סארט ענליכקייט (אזא סארט סאשעל פאביע). למשל, ווען מיין שווער האט מיר צום ערשט געטראפן האט ער דערנאך געפרעגט דעם שדכן ״פארוואס טראגסטו מיר אן איינער וואס קעקעצט?״... איך קעקעץ נישט ב״ה, אבער איך האב (צומאל) א שטארקע נערוועזקייט/ענקזייעטי ביים רעדן, און איך זוך דאס נישט (מיט פרעמדע זיכער נישט, עכ״פ אזוי ווייט).
אבער, at the end of the day, גלייב איך אז צו ריכטיג ענטפערן די שאלה דארף מען פרעגן די מענטשן מיט וועמען איך רעד... (סיי די באקאנטע און סיי די נישט באקאנטע); זיי ׳עלען דאס בעסער אפשאצן ווי איך.
רביה''ק זי''ע האט געשריבן:מי אני האט געשריבן:קאצקע ציקער האט געשריבן:איך האב מיך אייביג איינגערעדט אז קאנפידנס באלאנגט פאר איינער וואס איז פיל מיט חכמה דאס הייסט די קליגע מענטשן זיי האבן קאנפידענס ווייל זיי ווייסן זיי זענען קליג האבן זיי נישט קיין פראבלעם זיך ארויסצושטעלן יעצט זעה איך איך האב א טעות געהאט
לפי די סברא קען מען זאגן לכאורה פארקערט. דהיינו,
ס׳איז באקאנט אז ווי מער חכמה מ׳איז קונה, אלס מער זעהט מען איין ווי ווייט מ׳האלט נאך פונ׳ם שלימות אין חכמה. קומט דאך אויס אז אויב בעצם וואלט קאנפידענס געדארפט מיטקומען מיט חכמה, דהיינו אז מ׳קלערט אז מ׳קען חכמה, איז וועט אבער דערנאך איראניש אויסקומען אז וויבאלד דער חכם האלט זיך דאך מכח זיין חכמה אלס א
קלענערע חכם, ממילא וועט ער האבן
ווייניגער קאנפידענס, וואס קאנפידענס איז מקושר לויט וויפיל חכמה מ׳מיינט מ׳האט.
עיין ערך Dunning-Kruger effect
איה״נ. מ׳דארף זיין גענוג א (ריכטיגע) חכם צו זיין באוואוסטזיניג און קאנשעס צו
דעם אליין אויך. דעמאלטס קען אפיר קומען די סברא וואס איך האב געזאגט. [tag]קאצקע ציקער[/tag]’ס טעזע גייט טאקע בפרט אנגיין ביי איינער וואס איז נאך יא ביי די שטאפל און האט (נאך) די
דאָנינג-קרוּגער עפעקט, וכדבריך.
ולעומת זה איז מערקווידיג צו דערמאנען די
אימפּאסטאר סינדרוֺים, וואס איז (ווי נישט אויך) ווען איינער טוהט זיך
אונטערשאצן אין זיינע/אירע יכולות׳ן.
רימון האט געשריבן:אז מ'קוקט גוט זעט מען אז מי אני האט אויך די סאמע גרעסטע אינפלאציע פון לייקס רעלאטיוו וואס ער האט שוין געגעבן צו וואס ער האט שוין אלץ באקומען.
זינט כעלעמער מגיד איז שוין נישט געווען אזא קאנטראסט אין לייקס, דעמאלט איז נאר געווען אויף די פארקערטע זייט ודוק...
ואולי קען מען זאגן בדרך צחות א רמז אין דעם מענינא דיומא: ״יחץ״, מ׳צוטיילט אין צוויי און מ׳מאכט זיכער אז ס׳דא א מערקענדע חילוק אין די רעישיאו צווישן די צוויי, און מ׳איז ממשיך ״מגיד״...
